Update recente uitspraken Reclame Code Commissie

In deze blog praten we jullie bij over enkele interessante uitspraken van de Reclame Code Commissie (“RCC”) van de afgelopen maanden. De uitspraken betreffen verschillende onderwerpen op het gebied van media, telecommunicatie en duurzaamheid.

Sneller klimaatneutraal?

In een uitspraak van 9 januari 2025 heeft de RCC een klacht met betrekking tot de uiting “Sneller klimaatneutraal – We doen het nu” van een energieleverancier in een e-mailbericht afgewezen.

Met de uiting “we doen het nu” als vervolg op “sneller klimaatneutraal” zou volgens klager de indruk gewekt worden dat het niet gaat om een duurzaamheidsambitie, maar om iets wat nu al gerealiseerd is. Deze toezegging is niet verifieerbaar en niet duidelijk is wie of wat ‘sneller klimaatneutraal’ is. Klager legt ook een publicatie van de Autoriteit Consument en Markt (“ACM”) over, waaruit zou blijken dat de energieleverancier na actie van de ACM zou stoppen met de claim ‘sneller klimaatneutraal’.

De RCC stelt dat uit de gehele uiting duidelijk op te maken is dat het gaat om een streven van de adverteerder om zelf sneller klimaatneutraal te worden. De woorden impliceren verder geen voltooid resultaat, maar wijzen op een proces dat in gang is gezet. Dit wordt verder verduidelijkt door de tekst onder de banner: “Klimaatneutraal in 2035. We doen het nu.” Hoewel deze tekst in een kleiner lettertype staat, is deze voldoende leesbaar en biedt deze de consument extra informatie over de ambitie van de adverteerder en de beoogde termijn. De consument zal hierdoor niet in verwarring raken over het feit dat het een ambitie betreft en zal ook niet in de veronderstelling zijn dat adverteerder nu al klimaatneutraal is, aldus de RCC. De RCC besluit zodoende tot afwijzing van de klacht.

In verband met de publicatie van de ACM brengt de adverteerder naar voren dat zij met de ACM heeft afgesproken om de bestreden claim uit te faseren, maar dat de duur van de uitfasering verschilt per type kanaal. De RCC gaat hier verder niet op in.

“Reclamevrij” streamen

In een uitspraak van 9 december 2024 oordeelde de RCC dat de uiting “reclamevrij” bij de aangeboden premium versie van een streamingdienst misleidend is.

Klager kreeg na aanschaf van deze dienst, tijdens het terugkijken van een programma, reclame te zien. Toen klager hierover contact opnam met de adverteerder bleek dat sommige programma’s onder de categorie ‘replay’ vallen in plaats van ‘on demand’ en dat deze ‘replay’ programma’s de originele reclameblokken bevatten.

Uit de bestreden uiting blijkt niet dat er een onderscheid gemaakt wordt tussen on demand en replay terugkijken, en dat deze laatste manier van terugkijken reclame bevat. Dit is essentiële informatie die de gemiddelde consument nodig heeft om een geïnformeerd besluit over een transactie te nemen, aldus de RCC.

De RCC acht de bestreden uiting misleidend en oneerlijk in de zin van artikel 8.3 aanhef en onder c en artikel 7 van de Nederlandse Reclame Code (“NRC”), en beveelt adverteerder aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken. Adverteerder heeft in haar verweer al aangegeven stappen te nemen om de informatie op de website (op korte termijn) verder te verduidelijken.

Slim elektrisch fietsen?

In een uitspraak van 5 december 2024 heeft de RCC geoordeeld dat de uiting “slim vooruit”, om elektrisch fietsen te adverteren in een krantenadvertentie, niet onjuist of misleidend is.

Met de uiting “slim vooruit” wordt volgens klager gesuggereerd dat elektrisch fietsen altijd slim zou zijn. Deze suggestie is volgens klager onjuist; zo zou elektrisch fietsen onder meer slechter zijn voor de gezondheid, een bijdrage leveren aan oplopende zorgkosten en wordt hiervoor gebruik gemaakt van kostbare grondstoffen.

Volgens de RCC blijkt uit de uiting niet dat “slim” ziet op gezondheidsvoordelen of de milieuaspecten van elektrisch fietsen. Met de advertentie wordt volgens de RCC niet gesuggereerd dat elektrisch fietsen in het algemeen beter voor de gezondheid, dan wel het milieu, zou zijn dan fietsen met een niet-elektrische fiets. Zij acht het voorts aannemelijk dat veel consumenten de term ‘slim’ eerder zullen opvatten als een “innovatieve en praktische keuze” van vervoer. De RCC acht de klacht ongegrond en wijst deze af.

Geen toereikend bewijs dat vlees- en zuivelindustrie “in balans met natuur en milieu” is

In een uitspraak van 5 december 2024 oordeelde de RCC dat de mededeling, dat de vlees-en zuivelindustrie “in balans met natuur en milieu” is, in strijd is me artikel 4 van de Code voor Duurzaamheidsreclame (“CDR”).

De reclame-uiting betreft een campagneposter met de vetgedrukte kop “Gezond en betaalbaar”. Hieronder is een stuk vlees afgebeeld met daarbij de volgende teksten:

“eerlijke prijs voor jou; in balans met natuur en milieu; eerlijke prijs voor de boer”.

Hieronder staat de volgende tekst:

“Beste burgers van Nederland,

Het voortbestaan van boeren en tuinders in Nederland staat op het spel. Dat raakt ons recht in het hart! Want een gezonde toekomst voor de agrarische sector is een gezonde toekomst voor Nederland met gezond, betaalbaar en vers voedsel, maar ook een groen buitengebied. Daarom is het belangrijk dat we onze handen ineen slaan en elkaar juist informeren over het belang van gezond en betaalbaar eten uit Nederland met voldoende perspectief voor boeren en tuinders.”

Het eerste bezwaar van klager is dat de mededeling “Het voortbestaan van boeren en tuinders in Nederland staat op het spel” niet aantoonbaar juist is. De gemiddelde consument zal deze mededeling, gelet op de totale context van de uiting, volgens de RCC echter beschouwen als een “eenzijdige weergave” van het standpunt dat het belangrijk is dat boeren en tuinders een toekomstperspectief hebben in Nederland. Adverteerder heeft bovendien, naar oordeel van de RCC, voldoende aannemelijk gemaakt dat boeren en tuinders te maken hebben met uitdagingen. Dit klachtonderdeel wordt dus afgewezen.

De mededeling “in balans met natuur en milieu” moet worden aangemerkt als ‘duurzaamheidsclaim’ in de zin van artikel 1 van de CDR. Nu er “geen enkele nuance of voorbehoud” bij de claim wordt gemaakt, wordt volgens de RCC de indruk gewekt dat het voedsel van boeren en tuinders in Nederland in balans is met natuur en milieu en daarmee geen negatieve impact heeft op de natuur en het milieu. Daarmee heeft de claim een absoluut karakter en daarom worden zwaardere eisen aan het bewijsmateriaal gesteld.

Adverteerder heeft ter onderbouwing van haar verweer verwezen naar diverse innovaties en uiteengezet dat de CO2-uitstoot van varkensvlees en zuivel de afgelopen jaren flink is gedaald. Dat er door boeren en tuinders stappen gezet worden op het gebied van verduurzaming maakt volgens de RCC echter niet dat er in absolute zin kan worden gesteld dat het voedsel van Nederlandse boeren en tuinders “in balans met natuur en milieu” is.

Omdat de adverteerder geen toereikend bewijs heeft geleverd om de juistheid van deze (absoluut verwoorde) duurzaamheidsclaim aan te tonen, acht de RCC de bestreden uiting in strijd met artikel 4 CDR. De RCC beveelt aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.

Glasvezel toch niet “binnenkort beschikbaar”

In een uitspraak van 3 december 2024 heeft de RCC geoordeeld dat de uiting op de website van een telecomprovider dat er “binnenkort” glasvezel beschikbaar is op het adres van een klant misleidend is.

De klacht betreft een uiting op de website van de telecomaanbieder, waar klanten kunnen checken of en wanneer glasvezel beschikbaar wordt op hun adres. Volgens klager wordt al bijna een jaar aangegeven dat glasvezel “binnenkort beschikbaar” is op zijn adres. Hierover heeft klager navraag gedaan bij de adverteerder en te horen gekregen dat de verwachte opleverdatum van glasvezel meerdere keren is opgeschoven en met geluk in februari 2025 beschikbaar is op zijn adres. Dit is volgens klager niet “binnenkort” en daarmee misleidend.

De RCC overweegt dat uit een reclame-uiting duidelijk moet blijken wat het aanbod inhoudt, om te voorkomen dat de gemiddelde consument op het verkeerde been wordt gezet. De gemiddelde consument zal er door de uiting vanuit gaan dat glasvezel binnen een kort tijdsbestek beschikbaar zal zijn op het ingevoerde adres. Echter is gebleken dat er vertraging kan optreden in de planning, zoals bij het adres van klager het geval is, waardoor glasvezel op dit adres pas op een later moment beschikbaar komt. Dit maakt dat de bestreden reclame-uiting gepaard gaat met onjuiste informatie als bedoeld in artikel 8.2, aanhef, NRC, en kan deze de gemiddelde consument bovendien ertoe brengen een besluit over een transactie te nemen dat hij anders niet had genomen. Daarom is de uiting misleidend en oneerlijk in de zin van artikel 7 NRC, aldus de RCC.

Omdat de adverteerder de uiting inmiddels heeft aangepast, besluit de RCC een aanbeveling achterwege te laten.

Vragen over deze onderwerpen? Neem graag contact op met Machteld Robichon, Bente van Kan of Lisa Uppelschoten.

Met dank aan Julia Midderham

Het mededingingsrecht vindt steeds vaker haar weg richting de mobiliteitssector. In onze eerdere Competition Flashback en blog werd geschreven over de afwikkeling van het vrachtwagenkartel en de strijd om de liberalisering van de spoormarkt. Een andere ontwikkeling in de mobiliteitssector waarbij het mededingingsrecht een hoofdrol speelt, is de EU-brede ontwikkeling van Mobility as a Service (“MaaS’’).

MaaS draait om het plannen, boeken en betalen van een ‘multimodale’ reis via één app of website. Een multimodale reis kan bijvoorbeeld bestaan uit een combinatie van openbaar vervoer, een deelfiets, -scooter of -auto, taxi of ander vervoer. Ook bijkomende diensten zoals parkeren, tanken en opladen kunnen via MaaS beschikbaar worden gesteld. Reizigers hebben steeds meer behoefte aan gemak en ontzorging van de gehele reis door middel van een gepersonaliseerd, actueel en geoptimaliseerd aanbod.

MaaS-diensten fungeren in feite als een meerzijdig digitaal platform, waar mobiliteitsdiensten in de breedste zin van het woord, betaaldiensten en reizigers samen worden gebracht. Deze ontwikkeling raakt, net zoals andere aspecten van de digitale economie, aan het mededingingsrecht. De combinatie van verticaal geïntegreerde en vaak dominante (vervoers)bedrijven, toegang en interoperabiliteit van platforms, en het delen van commercieel gevoelige informatie, zijn allemaal aspecten die MaaS interessant maken vanuit een mededingingsrechtelijk perspectief. In deze blog bespreken we enkele aandachtspunten.

De essentie van MaaS

Zoals gezegd, draait MaaS om het aanbieden van een gepersonaliseerde reis waarin verschillende (vervoers)diensten zijn geïntegreerd. Dit gebeurt via een digitaal platform (“MaaS-platform”) waarop reizigers een reis volledig kunnen plannen, boeken en betalen. Een MaaS-platform neemt vaak de vorm aan van een app of website, zoals 9292.nl. Het platform bestaat uit een ‘frontend’ – de gebruikersinterface – en een ‘backend’ – het technische gedeelte. De technische koppeling maakt het mogelijk alle beschikbare diensten en producten, alsmede (real-time) informatie over deze diensten en producten samen te brengen (“mobiliteitsdata”). Reizigers krijgen zo een breed scala aan reisopties aangeboden.

Indien MaaS goed functioneert, kan het de marktwerking in de mobiliteitssector verbeteren door vraag en aanbod direct te koppelen en meer concurrentie te creëren. Door variabiliteit aan de aanbodzijde van de mobiliteitsdiensten toe te voegen, kan MaaS een rigide transportsysteem efficiënter maken. Naast de meer gebruikelijke markt-gerelateerde voordelen, brengt MaaS ook andere voordelen mee. Zo kan het leiden tot betere bereikbaarheid van landelijke gebieden, vermindering van congestie en tot duurzamere mobiliteit. De European Green Deal noemt multimodaal transport dan ook als één van de belangrijkste speerpunten op het gebied van groen vervoer.

Aanbieders van MaaS-diensten (“MaaS-aanbieders”) zijn afhankelijk van aanbieders van mobiliteitsdiensten, en in het bijzonder van vervoersbedrijven, zoals aanbieders van openbaar vervoer en deelvervoer (“vervoersbedrijven”). MaaS-aanbieders kunnen slechts een geïntegreerd aanbod van reisopties doen indien vervoersbedrijven toestemming geven om hun vervoersdiensten en -producten beschikbaar te stellen op het MaaS-platform. Daarnaast is het voor een goede werking van MaaS ook essentieel dat vervoersbedrijven relevante mobiliteitsdata verstrekken, zoals actuele reistijden, wijzigingen, drukte in de trein of op de weg en live beschikbaarheid van bijvoorbeeld deelvervoer of laadpalen. Zonder dergelijke belangrijke input kunnen MaaS-aanbieders geen (competitieve) multimodale reizen aanbieden.

Mogelijke misbruiken van MaaS-aanbieders in Spanje, Duitsland en Italië

Vanwege verticaal geïntegreerde, dominante vervoersbedrijven met een duale rol op het gebied van MaaS, staat MaaS sinds enkele jaren op de radar van mededingingsautoriteiten in Europa. De zorgen op mededingingsrechtelijk vlak zien vooral op uitsluitingsmisbruiken, zoals het ontzeggen van (effectieve) toegang tot vervoersdiensten en bijbehorende mobiliteitsdata door dominante vervoersbedrijven.

Commissie dwingt toezeggingen af van Renfe

Zo sloot de Europese Commissie (“Commissie”) op 17 januari 2024 een onderzoek naar de nationale treinvervoerder van Spanje, Renfe, met toezeggingen af. Renfe is niet alleen actief als treinvervoerder, maar fungeert ook als MaaS-aanbieder. Het bedrijf verkoopt zijn treintickets onder meer via het eigen MaaS-platform (dōcō mobility). Daarnaast worden Renfe’s tickets ook aangeboden op andere MaaS-platforms in Spanje, zoals Omio.nl.

De bezwaren van de Commissie die aanleiding gaven tot het onderzoek zagen op de weigering van Renfe om concurrerende ticketverkopers – waaronder MaaS-platforms – toegang te geven tot het volledige ticketaanbod en (real-time) mobiliteitsdata. Dit aanbod en deze mobiliteitsdata was wel beschikbaar voor Renfe’s eigen verkoopkanalen. De Commissie stelde vast dat Renfe hiermee mogelijk misbruik maakt van haar dominante positie op de markten voor treinpassagiersvervoerdiensten en online distributie van treinpassagierstickets.

Renfe deed in juni 2023 een aantal toezeggingen om de zorgen van de Commissie weg te nemen, die inmiddels bindend zijn verklaard. Op grond hiervan zal Renfe vanaf 29 februari 2024 concurrerende ticketverkopers toegang moeten geven tot het volledige, huidige en toekomstige ticketaanbod en alle (real-time) mobiliteitsdata die Renfe ook op haar eigen platforms weergeeft. Renfe mag ook geen oneerlijke, onredelijke of discriminatoire commerciële of technische voorwaarden stellen die de toegang tot haar content en data bemoeilijken. Nieuwe content en data, en veranderingen in technische specificaties moeten bovendien minimaal 4 respectievelijk 2 maanden voor implementatie worden aangekondigd. Daarnaast geldt dat Renfe een minder strenge ‘Look-To-Book’ (“L2B”) ratio voor concurrerende ticketverkopers dient te hanteren. De L2B ratio geeft de verhouding weer tussen het aantal aanvragen voor beschikbaarheid van tickets binnen het verkoopsysteem van Renfe (‘look’) en het aantal daadwerkelijke boekingen (‘book’). Tot slot is Renfe gebonden aan een maximale foutmarge (‘error rate’, “ER”) en maximale marges voor de niet-beschikbaarheid van tickets (‘unavailability rate’, “UR”). Maximalisering van de ER en UR van Renfe leiden tot een hogere betrouwbaarheid van verkoop via platforms van derden. Alle toezeggingen gelden voor onbepaalde tijd en worden elke tien jaar geëvalueerd.

Bundeskartellamt legt maatregelen op aan Deutsche Bahn

In Duitsland heeft het Bundeskartellamt (“Bka”) de Duitse nationale treinvervoerder, Deutsche Bahn (“DB”), in de zomer van 2023 op de vingers getikt. Naast het aanbieden van treinreizen biedt DB zelf ook MaaS-diensten aan via onder meer haar app (DB Navigator). Uit het onderzoek van het Bka – waar zij in 2019 mee begon – blijkt dat DB haar sleutelpositie op de mobiliteitsmarkt gebruikt om de concurrentie van andere MaaS-aanbieders te beperken. DB gaf concurrerende MaaS-aanbieders geen doorlopende, niet-discriminerende toegang tot (real-time) essentiële informatie rondom haar treindiensten. Hierdoor hadden haar concurrenten geen toegang tot actuele informatie over vertragingen, annuleringen, werkzaamheden, etc. Verder legde DB in contracten met concurrerende MaaS-aanbieders reclameverboden en verticale prijsbinding op, en weigerde zij commissies te betalen aan derden voor het uitvoeren van (de bemiddeling bij) een boeking en betaling van een DB-ticket.

Het Bka heeft DB – na langdurige onderhandelingen – bij besluit opgelegd het concurrentiebeperkende gedrag te stoppen aan de hand van vier maatregelen. Zo mag DB niet langer reclame- en kortingsverboden opleggen en moet commissies betalen aan partijen die het boekings-, betaal-, of bemiddelingsproces voor haar regelen. Ook eist het Bka, om te garanderen dat concurrenten toegang hebben tot essentiële mobiliteitsdata, dat DB binnen een bepaalde termijn eerlijke – zowel technische als commerciële – voorwaarden gaat hanteren voor het verstrekken van deze data. DB en haar partners behouden de vrijheid om de precieze voorwaarden vast te stellen, aldus het Bka. Deze termijn is nog niet gaan lopen omdat DB in beroep is gegaan tegen het besluit van het Bka. DB stelt dat het besluit haaks op de vrijheid van ondernemerschap staat.

Trenitalia doet toezeggingen aan Italiaanse mededingingsautoriteit

De Italiaanse mededingingsautoriteit (“AGCM”) sloot in mei 2023 een mededingingsonderzoek naar Trenitalia met toezeggingen af. Trenitalia heeft een wettelijk monopolie op de markt voor regionale (“RG”) en interstedelijke (“IC”) treinreizen in Italië, en is tevens actief als MaaS-aanbieder. Na ontvangst van een klacht in maart 2022 over de praktijken van Trenitalia, opende de AGCM in juli 2022 een officieel onderzoek.

Hieruit bleek dat Trenitalia haar dominante positie op de markt voor RG- en IC-treinreizen gebruikte om ook invloed uit te oefenen op de markt voor hogesnelheidstreinreizen (“HS–treinreizen”). Op die markt concurreert Trenitalia met Italo, de enige andere aanbieder van HS-treinreizen in Italië. Italo is bovendien eveneens actief als MaaS-aanbieder. Trenitalia weigerde om Italo toegang te geven tot essentiële informatie over RG- en IC-treinreizen. Hierdoor kon Italo de treinreizen van Trenitalia niet aanbieden in combinatie met haar eigen HS-treinreizen.

Hoewel Trenitalia en Italo tijdens het AGCM-onderzoek een overeenkomst sloten om de belemmeringen weg te nemen, bleef Trenitalia volgens de AGCM de concurrentie tussen de twee verticaal geïntegreerde treinvervoerders verstoren. Uiteindelijk zegde Trenitalia toe om Italo toegang te geven tot essentiële informatie over haar RG- en IC-tickets. Hierdoor kan Italo een multimodaal reisaanbod bieden door de tickets van Trenitalia te combineren met haar eigen HS-diensten. In mei 2023 werden deze toezeggingen bindend verklaard door de AGCM, waarmee het onderzoek nu af is gesloten.

MaaS in Nederland 

De hierboven besproken recente voorbeelden illustreren hoe dominante vervoersbedrijven – hoofdzakelijk nationale treinvervoerders – in Europa met enige regelmaat concurrentiebeperkend gedrag vertonen richting concurrerende MaaS-aanbieders die afhankelijk zijn van hen.

De Autoriteit Consument en Markt (“ACM”) is zich ook bewust van deze risico’s. Zo blijkt uit haar Marktstudie MaaS van 8 mei 2021 (“Markstudie”) dat zij bezorgd is over een ongewenst ‘winner-takes-all’ scenario waarbij een dominant (tech-)bedrijf – zoals een verticaal geïntegreerd OV-bedrijf – te veel macht naar zich toetrekt. Dit biedt kans om andere bedrijven uit te sluiten of -buiten, wat een rem zet op verdere innovatie en tot hogere prijzen leidt. De ACM uitte deze zorgen al eerder in enkele fusiebesluiten, namelijk in NS/Pon en NS/Gemeentelijke vervoersbedrijven. Daarbij hebben verschillende OV-bedrijven aangegeven dat zij inkomstenderving vrezen als hun diensten worden aangeboden op concurrerende MaaS-platformen. Dit versterkt de prikkel om (concurrerende) MaaS-aanbieders toegang tot hun diensten te beperken, of concurrentie op andere manieren te belemmeren.

Onlangs heeft de ACM in opdracht van de regering onderzoek gedaan naar het wholesalebeleid van NS om te beoordelen of deze een gelijk speelveld toelaat tussen de activiteiten van NS en derde-bedrijvenkaartaanbieders (BKA’s). In het rapport, zoals gepubliceerd in oktober 2023, concludeert de ACM dat het beleid van NS in de basis geschikt is om een gelijk speelveld te borgen. NS hanteert een marge-toets waarbij zij een distributiekorting hanteert op haar wholesaletarieven voor NS-treinproducten. Hierdoor kunnen BKA’s die even efficiënt zijn als NS het retailaanbod van NS matchen, en hun (variabele) verkoopkosten terugverdienen. Wel ziet de ACM ruimte voor verbetering bij de methode voor het vaststellen van de distributiekosten zodat BKA’s ook hun vaste verkoopkosten kunnen terugverdienen en er daadwerkelijk een gelijk speelveld ontstaat. Het onderzoek van de ACM is geen mededingingsrechtelijke analyse, en de vraag rijst dan ook of dit mededingingsrechtelijk de juiste maatstaf is. Eén en ander zal een rol kunnen gaan spelen bij de aanstaande verlening van de hoofdrailnetconceesie (2025-2033) waaraan MaaS-waardigheidseisen zijn verbonden (zie onze eerdere blog).

In 2022 heeft het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (“Ministerie van IenW”) het MaaS-programma na een looptijd van vijf jaar afgerond. Via zeven MaaS-pilots is het MaaS-concept in Nederland getest. Uit het evaluatierapport blijkt dat verschillende uitdagingen voor de ontwikkeling en implementatie van MaaS in Nederland bestaan. Zo wordt aangegeven dat het huidige concessiebeleid moet worden aangepast, de uitwisseling van mobiliteitsdata moet worden gestandaardiseerd en het concept van MaaS in Nederland in lijn moet worden gebracht met (toekomstige) Europese regelgeving.

Specifieke MaaS-regelgeving

Bedrijven actief in de mobiliteitssector dienen niet alleen rekening te houden met mededingingsregels, maar ook met sectorspecifieke regulering. Op Europees niveau is de laatste jaren veel regelgeving gemaakt of herzien die raakt aan MaaS. Hieronder bespreken we de meest relevante regelgeving.

De herziening van de Richtlijn Intelligente Transportsystemen (“ITS-richtlijn”) uit 2010 is op 24 oktober 2023 goedgekeurd door het Europees Parlement en de Europese Raad. Intelligente transportsystemen (“ITS”) vormen de technologische ruggengraat van MaaS en spelen daarom een cruciale rol bij het naadloos integreren van verschillende vervoerswijzen. Aan de hand van ITS kunnen MaaS-aanbieders (actuele) informatie over beschikbaarheid, routes en tarieven delen. De herziene richtlijn legt verplichtingen op voor lidstaten, zoals het bevorderen van de interoperabiliteit van diensten, de samenwerking tussen bedrijven actief in de MaaS-sector en de beschikbaarheid van bepaalde gegevens. De ITS-richtlijn legt geen verplichtingen op aan MaaS-aanbieders of vervoersbedrijven zelf, maar overheden kunnen op grond van deze richtlijn wel verplichtingen gaan stellen aan vervoersbedrijven.  Aangezien de richtlijn nog niet is gepubliceerd en dus nog niet in werking is getreden, is de tweejarige implementatietermijn nog niet gaan lopen.

Sinds de inwerkingtreding van de ITS-richtlijn in 2010 heeft de Commissie verschillende gedelegeerde verordeningen aangenomen om de specifieke doelstellingen van de ITS-richtlijn verder te verduidelijken en te verwezenlijken. Voorbeelden hiervan zijn de Multimodal Travel Information services-verordening (“MMTIS-verordening”) en de onlangs herziene Real-time traffic information services-verordening (“RTTI-verordening”). Deze verplichten overheden en private partijen om reisinformatie beschikbaar te maken via een Nationaal Toegangspunt (“NTM”).  Momenteel geldt deze verplichting alleen voor niet-actuele informatie die gemakkelijk door een computer te verwerken is. Vanaf 2025 zal ook real-time informatie beschikbaar moeten worden gesteld. De MMTIS-verordening wordt op dit moment herzien. Na deze herziening zullen de verplichtingen worden uitgebreid, zowel wat betreft het soort reisinformatie dat beschikbaar moet worden gemaakt via het NAP, als de wijze waarop die informatie aangeleverd moet worden.

Om de versnippering van deze gegevens binnen de EU te verminderen, heeft de Commissie een voorstel gedaan voor de oprichting van de European mobility data space (“EMDS”). De EMDS beoogt een kader te bieden voor interoperabiliteit tussen diverse bronnen van mobiliteitsdata.

De Commissie was voornemens om in het najaar van 2023 (na herhaaldelijk uitstel) met een voorstel te komen voor de ‘Multimodal Digital Mobility Services’-verordening (“MDMS-verordening”). Verwacht wordt dat de MDMS-verordening een Europees kader zal vaststellen voor het reserveren, boeken, betalen en uitgeven van tickets voor multimodale reizen. Ondanks het verstrijken van de zelfopgelegde deadline en het aandringen van het BEUC en enkele Europese reisorganisaties, heeft de Commissie nog geen voorstel ingediend.

Conclusie

Al met al zal het waarborgen van eerlijke concurrentie, data- en platformtoegankelijkheid in de digitaliserende mobiliteitssector de nodige aandacht vergen van mededingingsautoriteiten. Het bevorderen van multimodale mobiliteit – en daarmee het concept van MaaS – is een belangrijk actiepunt voor de Europese Commissie, zoals ook blijkt uit haar beleidsdoelen (zoals de Green Deal). Vanwege de sterke verbondenheid met nationale vervoerssystemen, zullen ook nationale mededingingsautoriteiten, zoals de ACM en het Bka, waarschijnlijk een belangrijke rol blijven spelen in het schapen van het MaaS-landschap in de verschillende lidstaten.

Deze Financial Litigation Update bundelt enkele recente besprekingen van rechterlijke uitspraken die relevante inzichten bevatten voor spelers op de financiële markten.

Geen boete enkel op basis van incidentmelding; toezichthouder teruggefloten

Een interessante uitspraak van de rechtbank Rotterdam over incidentmeldingen bij de financiële toezichthouders. Met potentieel belangrijke gevolgen voor daaruit voortvloeiende boetes.

Financiële ondernemingen hebben de plicht om gebeurtenissen die een ernstig gevaar vormen voor hun integere bedrijfsuitoefening, te melden. Houd je je als onder toezicht staande organisatie niet aan deze meldplicht, dan riskeer je een bestuurlijke boete. Er gaat dus dwang vanuit.

Hier maakt een bedrijf melding van een incident bij DNB. DNB doet naar aanleiding van de incidentmelding onderzoek. Uiteindelijk concludeert de toezichthouder ten aanzien van de onderzochte incidentmelding dat sprake is van overtreding en besluit tot boeteoplegging en openbaarmaking daarvan.

Als onderdeel van het fundamentele recht op een “fair trial” geldt dat niemand gedwongen kan worden mee te werken aan zijn eigen veroordeling. Dit maakt in ieder geval dat informatie over een overtreding die is verstrekt ter nakoming van de meldplicht en geldt als materiaal waarvan het bestaan afhankelijk is van de wil van de onderneming, niet kan worden gebruikt als bewijs van overtreding door die onderneming.

In aanvulling daarop oordeelt de voorzieningenrechter nu dat ook een incidentmelding die volgens de onderneming slechts zekerheidshalve is gedaan en niet per se een overtreding betreft, in beginsel gebeurt onder dreiging van een boete. En ook al is de informatie die bij de incidentmelding is verstrekt als zodanig niet gebruikt voor het bewijs, kan het zogenoemde nemo tenetur-beginsel toch aan boeteoplegging in de weg staan.

Het onderzoek van de toezichthouder in deze zaak was volgens de rechter enkel het gevolg van de incidentmelding door de onderneming zelf. DNB heeft alleen de cliëntendossiers over de gemelde incidenten onderzocht. Niet is gebleken dat DNB ook zonder de incidentmelding een onderzoek naar de overtredingen zou zijn gestart.

Of het boetebesluit in stand zal kunnen blijven, valt dan ook te betwijfelen. De voorzieningenrechter bepaalt daarom dat DNB de opgelegde boete voorlopig niet mag publiceren.

Als het oordeel van de voorzieningenrechter in een bodemprocedure wordt gevolgd, kan dit betekenen dat marktpartijen zich in de toekomst mogelijk vrijer voelen om incidenten te melden. De toezichthouder zal voor beboeting immers bevindingen rond concrete omstandigheden moeten kunnen presenteren die zij ook zonder incidentmelding had onderzocht.

Lees hier de uitspraak van 11 december 2023, ECLI:NL:RBROT:2023:11786.

Aansprakelijkheid bij oplichting met cryptovaluta; vijf inzichten met het oog op MiCA

Cryptobedrijf Coinbase is niet aansprakelijk voor schade van een klant door oplichting met cryptovaluta, aldus Rechtbank Midden-Nederland.

Weliswaar heeft de bewuste klant “buitengewoon onvoorzichtig gehandeld”, aldus de rechter. Toch biedt de uitspraak relevante inzichten voor het aanbieden van cryptodiensten. Gezichtspunten waar de aanstaande Markets in Crypto Assets Regulation weleens verandering in kan brengen.

1. De rechtbank ziet in het faciliteren van betaling via iDEAL bewijs dat het cryptobedrijf commerciële activiteiten richt op Nederland. In deze zaak is dit relevant voor de bevoegdheid van de Nederlandse rechter. Maar het komt ook terug bij de vraag of het registratievereiste uit de Wwft op een internationale cryptodienstverlener van toepassing is.

2. Of sprake is van een oneerlijke handelspraktijk door zonder de vereiste registratie van DNB cryptodiensten aan te bieden, laat de rechter in het midden. Hij ziet geen oorzakelijk verband tussen het handelen van het cryptoplatform en het op aangeven van de oplichter aanmaken van een account. De getroffen consument heeft geen informatie over het bedrijf gelezen of opgezocht, dus het zou niet hebben uitgemaakt als vermeld was dat het (nog) niet over een registratie beschikte.

3. Voor de aangeboden cryptodiensten geldt nu weliswaar een registratievereiste maar geen vergunningstelsel. Om die reden faalt het beroep op schending van de verplichting uit de Dienstenrichtlijn om over vergunde activiteiten correcte, heldere en ondubbelzinnige informatie te verstrekken.

4. Het handelsplatform is ook niet schadeplichtig vanwege het (nog) niet hebben van de vereiste Wwft-registratie. De rechtbank bevestigt eerdere rechtspraak dat de normen uit de Wwft zijn gericht op het voorkomen van witwassen en in principe niet zijn bedoeld om klanten te beschermen tegen vermogensschade als gevolg van oplichting.

5. Inderdaad, een cryptobedrijf heeft een zekere zorgplicht richting klanten om fraude te voorkomen door risicoprofilering voor fraude en een geautomatiseerd fraudemonitoringsysteem. De klant heeft hier volgens de rechter echter onvoldoende onderbouwd dat deze is geschonden. Zo zijn enkele ‘security precaution’ e-mails gestuurd waarop de man door zijn identiteit te bevestigen de transactie heeft laten doorgaan.

In de loop van 2024 wordt de Europese verordening voor de regulering van de cryptomarkt in de EU van toepassing. De MiCAR bevat niet alleen een vergunningplicht voor cryptoaanbieders en een expliciete zorgplicht om te handelen in het belang van de klant en deze netjes te informeren en te waarschuwen. Ook bevat het nieuwe regime aansprakelijkheidsregels rond het bewaren en beheren van crypto’s voor derden.

Lees hier de uitspraak van 15 november 2023, ECLI:NL:RBMNE:2023:6299.

Hoever reikt zorgplicht van cryptobedrijf naar wallethouders bij boilerroomfraude?

Handelsplatform crypto.com hoeft geen schade te vergoeden aan slachtoffers van boilerroomfraude die bij haar crypto wallets aanhielden. Een oordeel waarin de rechtbank Gelderland lijkt aan te sluiten bij de rechtspraak over de zorgplicht van banken die optreden als betaaldienstverlener.

Personen doen zich voor als beleggingsadviseurs van niet-bestaande bedrijven. Zij bewegen consumenten ertoe om via hen te beleggen in cryptovaluta. Voor het aanschaffen en overmaken van de crypto wordt gebruik gemaakt van de diensten van het cryptoplatform. In werkelijkheid worden de cryptovaluta niet belegd maar doorgespeeld naar fraudeurs die er met de buit vandoor gaan.

Volgens de rechtbank is het cryptoplatform niet aansprakelijk voor het geld dat de gedupeerden zijn kwijtgeraakt. Om twee redenen: 1) er is geen oorzakelijk verband tussen de schade en het handelen van het platform en 2) er is geen sprake van schending van een zorgplicht.

Niet gebleken is dat een handeling van het cryptobedrijf invloed heeft gehad op de beslissingen van de consumenten. Zij zijn gaan beleggen, en hebben een account laten aanmaken bij crypto.com, vanwege de mededelingen van de contactpersonen van de niet-bestaande organisaties, aldus de rechters. Ook kan niet worden vastgesteld dat als de cryptoaanbieder zich wel bij DNB had geregistreerd, de fraude zou zijn voorkomen.

De rechtbank meent dat er rond de overboekingen van de benadeelden geen aanwijzingen waren van frauduleuze transacties, op grond waarvan het cryptoplatform beschermende maatregelen had moeten nemen. Niet is gebleken dat het platform op het moment van het uitvoeren van de transacties wist of had moeten weten dat sprake was van een onbetrouwbare partij.

Cyptodienstverleners die onder het registratievereiste van de Wwft vallen, moeten cliëntenonderzoek verrichten en ongebruikelijke transacties melden.

Een cryptodienstverlener heeft in het algemeen echter niet de plicht om alle wallets die bij haar worden aangehouden en alle transacties die via haar platform plaatsvinden, doorlopend te controleren op mogelijke fraude, aldus de rechtbank. Daarvan zou pas sprake kunnen zijn als daarvoor een concrete aanleiding bestaat. Bijvoorbeeld concrete wetenschap of serieuze aanwijzingen voor ongebruikelijke activiteiten.

De uitspraak doet denken aan de rechtspraak van de Hoge Raad over de (bijzondere) zorgplicht van banken tegenover derden. En ook het financiële klachteninstituut KiFiD oordeelt in deze lijn.

Wanneer de bank betaaldienstverlener is, kan van de bank, buiten de gevallen van wetenschap of serieuze aanwijzingen voor onregelmatigheden, in principe niet worden verlangd dat zij (nader) onderzoek doet naar mogelijke fraude.

Lees hier de uitspraak van 22 november 2023, ECLI:NL:RBGEL:2023:6324

Vragen over deze of andere financieel-rechtelijke kwesties? Zie voor meer informatie bureau Brandeis – Financial Services Litigation of neem contact op met Simone Peek via simone.peek@bureaubrandeis.com of telefoonnummer 06-27086201.

Deze Financial Litigation Update bundelt enkele recente besprekingen van rechterlijke uitspraken die relevante inzichten bevatten voor spelers op de financiële markten.

Zorgplicht bank vs. aansprakelijkheid voor stoppen transacties bij frauderisico

De rechtbank Amsterdam bevestigt nog maar eens dat banken verplicht zijn om onderzoek te doen naar transacties die via hun rekeningen verlopen en om hun klanten te waarschuwen tegen mogelijke fraude.

Dit op grond van de Wet op het financieel toezicht (Wft) en de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) enerzijds en op grond van de bijzondere zorgplicht die banken naar hun klanten hebben anderzijds.

Tegelijk komt het voor dat banken voor de gevolgen van die waarschuwingen civielrechtelijk worden aangesproken, door de betrokken klant of zoals in dit geval door de begunstigde van betalingsopdrachten van de klanten van de bank.

Als er echter voldoende grond is voor een waarschuwing handelen banken niet onrechtmatig als zij een overboeking “on hold” zetten totdat zij bij de klant hebben geverifieerd of deze die betaling daadwerkelijk wil doen. Dat oordeelt de rechtbank in het vonnis dat vorige week werd gepubliceerd.

Het is geen geheim dat de financiële sector het naleven van de vele complianceverplichtingen die haar als poortwachter zijn toebedeeld, als belastend ervaart. En ga er maar aan staan, cliëntenonderzoek doen naar al je klanten, doorgaand transactie- en fraudemonitoring verrichten, “red flags” signaleren en zo nodig klanten waarschuwen.

Daar komen in toenemende mate juridische procedures bij over het eventueel eerder moeten ingrijpen, terechte of onterechte blokkering van betalingen en opzegging van klantrelaties.

In dit soort zaken gaat het vaak om een afweging van de zorgplicht van de bank aan de ene kant en de eigen verantwoordelijkheid van de benadeelde aan de andere kant. De uitkomst is daardoor lang niet altijd evident. Daar is de zaak in kwestie een voorbeeld van.

In onze praktijk zien we dat dit verder op scherp wordt gezet als daarbij ook de toezichthouder de onderneming en haar senior managers aanspreekt op hun verplichting om fraude- en andere risico’s zoveel mogelijk te beheersen.

Een voornemen van DNB of de AFM om een al dan niet persoonlijke maatregel op te leggen heeft vaak een enorme impact. Het raakt de systemen en verhoudingen in de organisatie, de betrokkenen, zowel zakelijk als privé, en het kan significante financiële en reputationele consequenties hebben.

Mede in het licht van dit soort zaken over vermoedens van fraude is het van belang om als financiële onderneming en bestuur ook op die handhavingsrisico’s goed voorbereid te zijn.

Rechtbank Amsterdam 20 september 2023, ECLI:NL:RBAMS:2023:6246.

Cryptodienstverlener gezien als aanbieder in Nederland door affiliate programma’s

De rechtbank Rotterdam weigert een last onder dwangsom te schorsen die DNB heeft opgelegd aan een cryptobedrijf dat zonder registratie diensten in Nederland aanbiedt.

Dit registratievereiste voor cryptodienstverleners volgt uit de Wwft. Het was onlangs al onderwerp van kritiek van dezelfde rechtbank. Dit omdat DNB veel meer gegevens van cryptobedrijven verlangt en beoordeelt dan nodig zijn om hen te kunnen registeren en op geschiktheid en betrouwbaarheid te toetsen.

Een centrale vraag in deze zaak is of het cryptobedrijf kan worden geacht haar activiteiten te hebben gericht op de Nederlandse markt. Immers, indien een partij zich met haar diensten richt op de Nederlandse markt zonder zich te registreren, is sprake van een overtreding.

Om deze vraag te beantwoorden knoopt de voorzieningenrechter aan bij rechtspraak van het Europese Hof van Justitie. Volgens het Hof valt onder de relevante aanwijzingen of een aanbieder zich richt op een lidstaat in zijn algemeenheid “elke duidelijke uitdrukking van de wil om de consumenten in [een bepaalde] lidstaat als klanten te winnen”.

Met DNB vindt de rechtbank van belang dat het cryptobedrijf zogenoemde affiliate en referral programma’s in Nederland had. Denk bijvoorbeeld aan finfluencers die via hun website cryptodiensten promoten en naar een platform verwijzen of klanten van een cryptoplatform die anderen uitnodigen om ook klant te worden en daar een beloning voor krijgen.

De uitspraak benadrukt dat van geval tot geval en op basis van specifieke feitelijke factoren zal moeten worden bepaald of een aanbieder zich richt tot de Nederlandse markt. Die beoordeling kan in verschillende gevallen verschillend uitpakken. Zo blijkt ook uit de overwegingen van de rechter over het eerdere optreden van DNB bij twee andere partijen op de cryptomarkt. En ook in andere EU-landen worden factoren niet steeds hetzelfde gewogen.

Zoals we in onze praktijk ook zien, gaat het op een gereguleerde markt als deze dus niet alleen om het doen van de vereiste registratie of het verkrijgen van de juiste vergunning. Net zo belangrijk of belangrijker nog is de wijze waarop een product of dienst wordt gepositioneerd, en hoe marketinguitingen daaromtrent worden ingestoken, onderbouwd en uitgevoerd.

Want weliswaar is het aan de toezichthouder om voor een bestuurlijke sanctie zoals een last onder dwangsom voldoende bewijs van overtreding te leveren. De betrokken onderneming zal de bevindingen van de toezichthouder op haar beurt voldoende concreet en feitelijk moeten kunnen weerspreken. Daarin is het cryptobedrijf in deze zaak volgens de voorzieningenrechter niet geslaagd.

Rechtbank Rotterdam 6 september 2023, ECLI:NL:RBROT:2023:9599.

Trustkantoren vertrouwen op uitlatingen DNB na tekortschieten in klantonderzoek 

De rechtbank Rotterdam schorst de openbaarmaking van twee boetes. DNB had bij de betrokken trustkantoren de verwachting gewekt dat geen maatregelen meer zouden volgen.

Een uitkomst van een voorzieningenprocedure die niet vaak voorkomt. Volgens de Wet toezicht trustkantoren 2018 (Wtt 2018), gelijk de Wft, moet de toezichthouder een boete van de zwaarste categorie in principe zo snel mogelijk openbaar maken. Uitzonderingen op de publicatieplicht zijn beperkt.

Bijzonder aan deze zaak is ook dat DNB volgens de voorzieningenrechter buiten redelijke twijfel heeft aangetoond dat de trustkantoren tekortschoten in het verrichten van gedegen cliëntenonderzoek en in strijd met de wet niettemin trustdiensten verleenden. Een daarvoor gegeven aanwijzing was ook volgens de aangestelde auditor slechts deels opgevolgd.

De trustkantoren beroepen zich echter op het vertrouwensbeginsel, en met succes. Door uitlatingen in een e-mail van een toezichthouder van DNB mochten zij erop vertrouwen dat het niet meer tot beboeting van deze overtredingen zou komen.

Hier zijn verschillende onderzoeks- en handhavingsmaatregelen elkaar opgevolgd. Terwijl een validatieonderzoek naar de opvolging van een gegeven aanwijzing nog werd afgerond, is een waarschuwingsbrief uitgegaan met bepaalde verwachtingen over het naleven van de wet. Deze kunnen volgens de rechter niet los van elkaar worden gezien.

Uit het bericht van DNB dat aan de verwachtingen uit de waarschuwingsbrief is voldaan en dat zij geen aanleiding ziet voor vervolgstappen, kon en mocht redelijkerwijs worden afgeleid dat DNB de inzet van sancties naar aanleiding van het validatieonderzoek niet langer in beraad had.

De voorzieningenrechter oordeelt dat DNB zich hiervan ten onrechte geen rekenschap heeft gegeven bij het nemen van de boetebesluiten. De rechter schorst daarom de openbaarmaking van de boetes, en wel zonder daaraan een specifieke termijn te verbinden.

Opvallend daarbij is ook dat de uitspraak een duidelijke opdracht aan DNB bevat om bij haar beslissing op de bezwaren tegen de boetes te bekijken of in het kader van de door haar te maken belangenafweging aanleiding bestaat de besluiten te herroepen.

De relevantie van die afweging van belangen die toezichthouders in al hun handelen – niet alleen bij formele besluitvorming – moeten toepassen, kan ook vanuit onze praktijk bezien niet genoeg benadrukt worden.

Rechtbank Rotterdam 20 oktober 2023, ECLI:NL:RBROT:2023:10068.

Vragen over deze of andere financieel-rechtelijke kwesties? Zie voor meer informatie bureau Brandeis – Financial Services Litigation of neem contact op met Simone Peek via simone.peek@bureaubrandeis.com of telefoonnummer 06-27086201.

Last week, the Higher Regional Court (OLG) of Munich rendered a preliminary decision regarding the German Legal Services Act. This law prescribes rules for the way to provide legal services and therefore the discussion in Germany is whether and how claim vehicles are covered by this act. In its preliminary decision, the OLG applies the law narrower than the District Court (Landgericht) Munich did previously in this case. As the OLG Munich is important for cartel damages cases, this might set a precedent for other claim vehicles in Germany.

What was the case? The claim vehicle Financialright claim started proceedings in Germany on behalf of 70,000 aggrieved parties of the truck cartel to recover a total of around €500 million in damages from MAN, Daimler, Iveco and Volvo/Renault. These truck manufacturers, together with DAF, had been fined in 2016 for violating competition rules in the period of 1997 to 2011.

The Munich Regional Court declared Financialright Claims partly inadmissible and its claims unfounded. It considered that the agreements with its underlying parties would not comply with the Legal Services Act and the claim was insufficiently determined.

The OLG Munich came to a different conclusion in its preliminary decision. At the beginning of the appeal hearing, president Müller stated that he considered the assignment of claims to be legally valid. The court also found that the claim was not insufficiently determined. The OLG Munich therefore provisionally referred the case back to the lower Munich court. The Munich court will now have to consider the claims (again). Financialright Claim may then have another opportunity to file the agreements with its underlying parties with the court.

bureau Brandeis is assisting claim vehicles in several cartel damages proceedings relating to the trucks cartel in The Netherlands. Please do not hesitate to contact Sophie van Everdingen should you have any questions.

Bekende klokkenluiders zijn Edward Snowden over de NSA, Frances Haugen over Facebook en Ad Bos over de bouwfraude. Vaak dient een melding het algemeen belang, maar wordt het de melder niet in dank afgenomen. Hoe worden melders eigenlijk beschermd?

Sinds 1 juli 2016 geldt in Nederland de Wet Huis voor Klokkenluiders. In 2019 kwam daar vanuit de EU een Klokkenluidersrichtlijn bij. De Nederlandse en Europese wetgever vinden het belangrijk dat personen die kennis hebben van misstanden die het publieke belang schaden hiervan veilig melding kunnen maken. Maar: wat houdt de huidige wet in, wat gaat er veranderen en is dat voldoende? Dat bespreken wij in deze blog.

Wet Huis voor Klokkenluiders

Sinds 2016 verplicht de Wet Huis voor Klokkenluiders (“WHK”) iedere werkgever die 50 werknemers of meer in dienst heeft om een interne procedure te hebben voor het melden van misstanden binnen de organisatie van de werkgever. Ook is een nationale toezichthouder ingesteld: het huis voor klokkenluiders (“HvK”). Het HvK kan onderzoek doen en adviseren. Werknemers kunnen daartoe melding doen bij het HvK, indien zij gebruik hebben gemaakt van de interne procedure en hun klacht (naar hun mening) onvoldoende is afgehandeld. Opvallend is dat het HvK geen handhavende bevoegdheden heeft. Het HvK kan slechts een rapport publiceren dat een werkgever een melder ten onrechte heeft benadeeld, maar meer kan zij niet doen.

Klokkenluidersrichtlijn

In veel EU-landen biedt de wet geen bescherming voor personen die misstanden melden. Vanuit de EU wordt dit als onwenselijk gezien. Er moest een geharmoniseerd minimum niveau van bescherming komen. Daarom werd op 23 oktober 2019 een Klokkenluidersrichtlijn (2019/1937) vastgesteld. De richtlijn bevat een uitgebreider en enigszins ander beschermingsregime dan de WHK. Daarom moet de WHK worden gewijzigd. Dat had voor 17 december 2021 moeten gebeuren, maar de nieuwe wet is momenteel nog in behandeling bij de Eerste Kamer. Sinds die datum moeten grote werkgevers en werkgevers in de publieke sector al voldoen aan de verplichtingen die uit de richtlijn volgen. Werkgevers in de private sector met minder dan 250 werknemers krijgen tot 17 december 2023 de tijd om aan de nieuwe verplichtingen te voldoen.

Wat verandert er?

De Klokkenluidersrichtlijn houdt onder meer het volgende in:

• Werkgevers met 50 werknemers of meer moeten een intern meldkanaal en bijbehorende procedure hebben en zorgen voor opvolging van meldingen (deze verplichting is vergelijkbaar met die onder de WHK). Werkgevers die moeten voldoen aan bepaalde regels, zoals die ter voorkoming van witwassen, moeten voldoen aan deze verplichting ongeacht hun grootte.
• De richtlijn bevat uitgebreidere bepalingen waaraan de interne procedure moet voldoen, zoals met betrekking tot het aanwijzen van een onpartijdige persoon of afdeling die meldingen opvolgt en met betrekking tot de zorgvuldige afhandeling van meldingen.
• De richtlijn bevat verplichtingen met betrekking tot het aanwijzen van externe meldkanalen door de lidstaten. Voor Nederland zal dit het HvK zijn en daarnaast een aantal toezichthouders op specifieke gebieden. Zo is het externe meldkanaal voor misstanden op het gebied van onder meer mededinging en consumentenrecht de Autoriteit Consument & Markt. Wanneer een melding wordt verricht bij de verkeerde instantie, geldt een doorzendplicht.
• Op grond van de richtlijn is het niet langer verplicht om eerst intern te melden en daarna pas extern.
• De richtlijn bevat bepalingen ter bescherming van de melder. Zo geldt wanneer een melder na een melding benadeeld wordt (bijv. ontslagen) een bewijsvermoeden dat dit door de melding komt.
• Met de richtlijn worden de gronden op basis waarvan een beschermde melding kan worden gedaan uitgebreid van misstanden naar schendingen van Unierecht.
• De melder wordt ook beschermd als hij ervoor kiest de publiciteit te zoeken over een misstand, indien hij/zij aan bepaalde voorwaarden voldoet.

Daarnaast zal de naam van de Nederlandse wet wijzigen van Wet Huis voor Klokkenluiders naar Wet Bescherming Klokkenluiders (“WBK”).

Waarom zijn klokkenluidersregelingen belangrijk?

Het melden van misstanden dient het maatschappelijk belang, maar kan ook commerciële belangen dienen. Zo kunnen werkgevers er baat bij hebben om geïnformeerd te worden over mogelijke problemen binnen hun organisatie. Door de discussie over misstanden binnen de werkomgeving open en laagdrempelig te houden kunnen signalen besproken en geadresseerd worden voordat escalatie nodig is. Alleen dan kunnen werkgevers, indien nodig, actie ondernemen en grotere problemen voorkomen. We zien dit echter maar al te vaak mis gaan. Er zijn geen betrouwbare meldkanalen of meldingen worden niet serieus genomen en daardoor zoeken melders de media op, waarna een organisatie of een persoon in de media al wordt veroordeeld zonder dat enig onderzoek is verricht. De melders worden daarbij zelden adequaat beschermd, worden ontslagen en komen soms zelfs niet meer aan het werk. Ook de persoon ten aanzien van wie de melding wordt gedaan en de organisatie waarbinnen hij/zij werkzaam is lopen veelal schade op. Maar al te vaak wordt in reacties gewezen op interne procedures die gevolgd hadden moeten worden. Daarvoor is echter wel nodig dat werknemers op de hoogte zijn van de mogelijkheden om te melden, dat meldingen adequaat worden afgehandeld, waarbij ook onderscheid gemaakt moet worden tussen verschillende soorten meldingen (in ernst en aard), en dat melders naar voren durven te stappen en niet hoeven te vrezen voor de voor mogelijke consequenties van hun melding.

Voorkomen is beter dan genezen. Een goed geïmplementeerde procedure en laagdrempelige signaleringscultuur kan schade voorkomen voor alle betrokkenen. Als een organisatie vroegtijdig op de hoogte raakt, kan zij onderzoek instellen en passende actie ondernemen. Daarmee bescherm je de maatschappij, werknemers, de melder, de organisatie en zelfs personen die beschuldigd worden van  een misstand.

Een goed werkende klokkenluidersregeling is dus meer dan een compliance en aansprakelijkheidsvraagstuk. Het gaat ook om het beschermen van integriteit en reputatie. Die van de melder, de beschuldigde en de organisatie.

Is dit voldoende?

De hoop is uiteraard dat de richtlijn en de Nederlandse implementatie daarvan bijdragen aan de beschikbaarheid en het gebruik van klokkenluidersregelingen en het beschermen van melders en andere betrokkenen. Het is echter maar de vraag of dat daadwerkelijk zal gebeuren. Zo is opvallend dat het HvK ook onder de WBK geen handhavingsbevoegdheden krijgt. Een werknemer kan naar de kantonrechter stappen als een werkgever geen interne regeling heeft, maar die kan dan slechts gebod opleggen, geen sanctie. Ook het HvK kan dat niet. Het HvK kan ook geen sancties opleggen wanneer een werkgever werknemers benadeeld. Het HvK heeft daar al over geklaagd, maar zelfs de derde versie van het voorstel van de implementatiewet bevat geen extra bevoegdheden voor het HvK. De kans is daarmee groot dat organisaties dit vooralsnog zullen blijven zien als een compliance en aansprakelijkheidsvraagstuk en niet meer doen dan strikt noodzakelijk. Een gemiste kans wat ons betreft. De maatschappij heeft belang bij laagdrempelige melding van misstanden en goede afhandeling daarvan en organisaties zouden hun verantwoordelijkheid daarin moeten nemen. Dat is bovendien ook in hun eigen belang.

Wat nu?

Hoewel de richtlijn nog niet voor iedereen geldt, is de oude wet al van toepassing. Ook is er, zoals hiervoor uitgelegd, een breder belang bij een goed werkende klokkenluidersregeling. Wij raden aan om niet alleen te kijken naar de wettelijke verplichtingen maar ook na te denken over het belang van de organisatie. Wat zijn de grootste risico’s? Waar wil je als organisatie van op de hoogte zijn en hoe handel je (ook minder belangrijke) meldingen af? Hoe zorg je dat dit zorgvuldig gebeurt? Denk daarbij ook aan andere regelgeving zoals die op het gebied van privacy. Hoe goed werken de bestaande procedures? Hoe zorg je ervoor dat werknemers de juiste kanalen weten te vinden en zich daadwerkelijk vrij voelen om dingen te melden? Het is naar onze mening tijd dat organisaties hier werk van maken.

Vragen?

Vragen over – of hulp nodig bij – het opstellen of updaten van een klokkenluidersregeling, het verrichten van een melding of word je onterecht beschuldigd van een misstand?

Neem gerust contact op met Silvia van Schaik of Alexander van Lunteren.

On 4 October 2022, the European Council adopted the final version of the Digital Services Act (“DSA”).Together with the so-called Digital Markets Act (“DMA“, see here), the DSA forms the basis of new European legislation for the digital economy.

The DSA contains EU-wide rules for online intermediaries, including online platforms and search engines. The DSA intends to update the more than 20-year-old E-Commerce Directive. Indeed, since 2000, digital technologies, business models and services have changed significantly.

The DSA contains important new rules for virtually all online services. However, some platforms and search engines operators are regulated more heavily. The aim of the DSA is, among others, to ensure that illegal online content is addressed quickly and that the fundamental rights of internet users are protected. The DSA aims to combat current digital challenges, such as illegal products, hate speech, disinformation and fake news.

For that purpose, the DSA contains rules, inter alia, on:

• The liability of intermediary services;
• Notice and action mechanisms;
• Content moderation practices;
• Online advertising, profiling and targeting;
• The use of algorithms and recommender systems;
• The traceability of traders; and
• Systemic risks of very large online platforms and very large online search engines.

The DSA also introduces a new oversight mechanism.

Enough reason, therefore, to take a closer look at this important new regulation, which comprises over 300 pages. What will change with the DSA – and what won’t? What obligations apply to which services? A Q&A on the DSA.

 1)            What services are covered by the DSA?

The DSA contains new rules on the responsibilities and liability of “intermediary services“, or internet intermediaries. The DSA distinguishes between the following four different types of services:

• Intermediary services, which can either be (i) mere conduit (transmission) services, (ii) caching (temporary storage) services or (iii) hosting services. According to the recitals of the DSA, these services may, inter alia, include online search engines, local wireless networks, DNS services, domain name registers, virtual private networks, cloud services, proxies and webhosting services;
• Hosting services: services that consist of the storage of information provided by end users;
• Online platforms: hosting services that, at the request of the user, not only store, but also disseminate information to the public. The latter means that the information, at the request of the user, is made available to a potentially unlimited number of third parties. Online platforms include, inter alia, online market places, social media services, and app stores.
• Very large online platforms and search engines: online platforms and search engines with more than 45 million monthly active users in the EU. In other words: the Facebooks and Googles of this world.

The obligations with which these services must comply increase gradually. The very large online platforms are therefore subject to the heaviest due diligence obligations.

 2)           What happens to the liability safeguards contained in the E-Commerce Directive?

The liability framework in the E-Commerce Directive remain largely intact. This framework stipulates when an intermediary service cannot be held liable in relation to illegal content provided by the recipients of the service.

The existing liability exemptions for “mere conduit”, “caching” and “hosting” services are incorporated in full in articles 4-6 of the DSA. The prohibition on general monitoring (article 8) also remains in place.

This also means that the existing case law of the Court of Justice of the European Union (“CJEU”) concerning the liability exemptions and the measures that can be imposed on intermediaries, remains guiding. The cases L’Oréal/eBay, Scarlet/SABAM, UPC/Telekabel, McFadden, Eva Glawischnig and YouTube & Cyando thus remain relevant in practice.

At the same time, the DSA clarifies certain elements of the existing framework. One of these clarifications is the introduction of a so-called “Good Samaritan” clause. The fact that a service carries out voluntary own-initiative investigations or takes others measures to combat illegal content, does not lead to that service being ineligible for the exemptions from liability (article 7).

The DSA also makes it explicit that providers of intermediary services must comply with orders issued by judicial or administrative authorities to act against one or more specific items of illegal content (article 9) and to provide information about one or more specific individual recipients of the service (article 10). The service provider must inform the authority issuing the order of the effect given thereto, after which the authority shall transmit the order to the Digital Services Coordinator (see Question 8) from the Member State of the issuing authority. The order will then be shared with all other Digital Services Coordinators.

It is not entirely clear from the DSA whether these orders– stemming from inter alia law enforcement authorities (recital 32)– differ from the orders that can be issued to terminate or prevent an infringement pursuant to the relevant liability clauses, although it looks like they do. Indeed, the DSA stipulates that these orders “shall be without prejudice to national civil and criminal procedural law”.

 3)           What obligations will apply to all intermediary services?

The DSA contains a number of “due diligence” obligations that digital services must comply with. These requirements are proportionate to the size and risks of the service: the greater the service, the greater the responsibilities.

The DSA contains a number of obligations that all intermediary services must comply with, including the obligation to:

• designate points of contact, both for supervisors and end users (article 11-12). Services established outside the EU must appoint legal representatives (article 13);
• include information on content moderation, algorithmic decision-making and complaint handling systems in their terms and conditions (article 14);
• publish public transparency reports with information on content moderation measures taken and the number of orders received from authorities (article 15). Additional reporting obligations apply to hosting providers and (very large) online platforms.

4)           What is “Notice and Action”? And how does it differ from Notice and Takedown?

The E-Commerce Directive dictates that hosting providers must have a so-called Notice and Takedown (NTD) system in place: upon receipt of a notice, there are obligated to remove (takedown) illegal information.

The DSA prescribes “notice and action mechanisms”, meaning that hosting providers should “act” when the receive a notice. Other than under the E-Commerce Directive, the DSA spells out what information a notice must contain. This includes a sufficiently substantiated explanation of reasons, the exact electronic location of the illegal information, and a statement confirming that the notice is made in good faith (Article 16). This system very much resembles the current DMCA-system in the U.S.

From article 17 of the DSA, it can inferred what the required “action” may entail, namely:

• a restriction on the visibility of specific information, including the removal, disabling access or demotion of content;
• a suspension, termination or restriction of payments;
• a suspension or termination of the service; or
• a suspension or termination of the account of the (alleged) infringer.

The hosting provider is obliged to notify both the user requesting the measures and the affected users of the decision it takes and the reasons therefore (article 17).

What is noteworthy is that the DSA does not contain a specific staydown obligation. In other words, it does not specifically require a hosting provider to prevent the same illegal content from reappearing again, although this may be inferred from the case law of the CJEU.

On the whole, Notice and Action resembles Notice and Takedown, be it that the procedure is made much more administrative under the DSA.

5)           What additional obligations apply to online platforms?

In addition to Notice and Action mechanisms, online platforms must:

• have in place an effective internal complaint-handling system through which users can lodge complaints following a decision taken with regard to illegal content (article 20);
• give priority to notices submitted by so-called “trusted flaggers” (article 22): entities with particular expertise and competence for the purposes of detecting, identifying and notifying illegal content. The status of trusted flaggers can be awarded by the Digital Services Coordinator (see Question 8);
• take measures against repeat infringers (article 23), meaning users that frequently provide manifestly illegal content or frequently submit notices that are manifestly unfounded;
• refrain from using so-called “dark patterns”: user interfaces that have been crafted to (subtly) trick or manipulate users into doing certain things (article 25);
• provide transparency regarding online advertising (article 26, also see Question 6 below);
• ensure that recipients of their service are informed about how recommender systems impact the way information is displayed, and how users can influence how information is presented to them. Platforms should clearly present the parameters used for such recommender systems, including the most important criteria in determining the information suggested to the recipient of the service and the reasons for their respective importance, including where information is prioritised based on profiling and users’ online behaviour (article 27). Very large platforms must offer an option for recommendations that is not based on profiling (article 38);
• Vet the credentials of business users (article 29), in case the platform allows consumers to conclude distance contracts with traders (KYBC – “know your business customer”). Online platforms must further organize their online interfaces in a way that allows traders to comply with their information obligations towards consumers.

 6)           How does the DSA regulate online advertising?

Online advertising plays an important role in the online environment. The provision of online services is often wholly or in part remunerated though advertising revenues. Indeed, ads are Meta’s and Google’s main source of income.

Online advertising also poses significant risks, ranging from ads that are themselves illegal to the discriminatory presentation of ads with an impact on society (recital 68). For that reason, the DSA contains very important new provisions relating to online advertising, aiming to give online users more control and understanding over the ads they see online. For this purpose the DSA stipulates that:

• Commercial communication must be clearly identifiable as such (though clear markers) and users will have to be clearly informed, for each specific ad, on whose behalf the advertisement is presented and who paid for the ad (article 26). Moreover, providers of online platforms that present advertisements must also provide “meaningful information” about the main parameters used to determine the recipient(s) to whom the ad is shown and. This includes information on the logic used and information about profiling techniques. This means that services should elaborate on the nature of their advertising activities: is it contextual, what profiling criteria are used? Services should also inform their users about any means available for them to change such criteria.
• Targeted advertising based on profiling using special categories of personal data, such as sexual orientation or religious or political beliefs, is prohibited (article 26 paragraph 3). This provision thus significant limits services in using targeting techniques to optimize ads to match a user’s interests and potentially appeal to their vulnerabilities.
• Providers of online platforms should not present advertisements based on profiling using personal data of the recipient of the service when they are aware with reasonable certainty that the recipient of the service is a minor (article 28).

For very large online platforms, the DSA prescribes additional measures to mitigate risks and enable oversight. These services will have to maintain and provide access to ad repositories, allowing researchers, civilians and authorities to inspect how ads were displayed and how they were targeted. Very large online platforms and search engines also need to assess whether and how their advertising systems are manipulated or otherwise contribute to societal risks, and take measures to mitigate these risks (see Question 7).

 7)           Which obligations apply to very large online platforms- and search engines?

Due to the particular risks tech giants such as Facebook, TikTok and Google pose in the dissemination of illegal content and societal harms, these parties are subject to the most stringent due diligence obligations.

• They must conduct risk assessments to identify systemic risks stemming from the design and use of their services (article 34). Systemic risks include issues such as disinformation, illegal content, election manipulation, manipulation during pandemics and harms to vulnerable groups. In conducting the risk assessment, account must be had to all aspects of the service, including content moderation, advertisement and algorithmic systems.
• They must prevent abuse of their systems by taking risk-based action, including oversight through independent audits (article 35, 37). These measures must be carefully balanced against restrictions of freedom of expression;
• They must comply with a new crisis response mechanism, forcing them to act upon instruction of the Commission in cases of serious threat for public health and security crises, such as a pandemic or a war (article 36);
• When Big Tech platforms recommend content, users must be able to modify the criteria used and be given the option to choose not to receive personalized recommendations (article 38).
• They must comply with additional online advertising transparency obligations (see Question 6 above), including by offering a publicly available and searchable online register (article 39). This register must in any case include the following information per advertisement: (i) the content of the advertisement, (ii) the advertiser on whose behalf the ad was presented, (iii) the (legal) person who paid for the ad, (iv) the period during which the ad was presented, (v) whether the ad was specifically intended for a particular group of recipients and, if so, the parameters used to define that group and (vi) the number of recipients of the advertisements, broken down by Member State.

 8)           How will the DSA be supervised and enforced?

The DSA foresees in a unique oversight structure. Each Member State will need to appoint a Digital Services Coordinator, an independent authority which will be responsible for supervising the intermediary services established in their territory.

The European Commission will be the primary regulator for very large online platforms and search engines. In the most serious cases, it can impose fines of up to 6% of the global turnover of a service provider.

An EU-wide cooperation mechanism will be established between national regulators and the Commission.

The Digital Services Coordinators will cooperate within an independent advisory group, called the European Board for Digital Services, which shall provide advise to the Digital Services Coordinators and the Commission on matters covered by the Regulation.

 9)           When does the DSA apply?

All online intermediaries offering their services in the EU must comply with the new rules. This is regardless of whether they are established in the EU or not. A provider offers services in the EU if a “substantial connection” to the Union exists. This is the case when a service provider has an establishment in the Union or, in the absence thereof, when the number of recipients of the service in one or more Member States is significant in relation to the population thereof. A substantial connection can also exist on the basis of the targeting of activities towards one or more Member States. This may be derived, for example, from the availability of an application in the national application store, from the provision of local advertising or advertising in a language used in that Member State, or from providing customer service in a language generally used in that Member State.

The mere fact that a website is accessible from the EU, on the other hand, cannot in itself be considered as establishing a substantial connection to the Union.

 10)         When will the DSA enter into force?

Today, the Council formally adopted the DSA, which will now be published in the Official Journal of the EU. The DSA will be directly applicable across the EU after entry into force.

Very large online platforms and search engines will have to comply with the new rules within four months after their designated as such by the Commission.

All the other digital services will be obliged to comply with the DSA by 1 January 2024, or fifteen months and 20 days after the date on which the DSA is published in the Official Journal of the EU, whichever is later.

De rechtbank Gelderland heeft afgelopen maand drie vonnissen gewezen in incassozaken die waren gestart door aanbieders van consumentenkrediet. Het gaat om drie verstekvonnissen, nu in geen van de procedures de gedaagde consument was verschenen. In verstekzaken toetst de rechter doorgaans slechts marginaal of de vordering juist is; als deze niet ‘onrechtmatig of ongegrond voorkomt’ wordt deze in principe toegewezen.

Toch werd in geen van deze zaken de gehele vordering toegewezen. Omdat in de incassoprocedures Europese consumentenrechten speelden uit de richtlijn consumentenkredietovereenkomsten (Richtlijn 2008/48/EG), toetste de rechter ambtshalve of de betreffende beschermingsbepalingen correct waren nageleefd. Dat was niet steeds het geval, hetgeen verschillende gevolgen had voor de kredietaanbieders.

Deze uitspraken passen in een rij van uitspraken van Nederlandse rechters die de afgelopen jaren ambtshalve controleren of is voldaan aan regels voor kredietverstrekking aan consumenten. Voor incassobureaus, gerechtsdeurwaarders, kredietverstrekkers en andere partijen actief op de consumptief kredietmarkt is het niet alleen interessant om te lezen hoe de rechtbank Gelderland omgaat met dit soort vorderingen. Ook vallen uit de uitspraken relevante aandachtspunten af te leiden voor de formulering van bedingen in kredietovereenkomsten, de dossieropbouw in het kredietproces en de inkleding van incassovorderingen.

I.  BNP Paribas Personal Finance B.V. / [gedaagde] (ECLI:NL:RBGEL:2022:4817)

In de eerste zaak had de kredietaanbieder de overeenkomst opgezegd omdat de consument achterstallig was met de maandelijkse aflossing van het krediet. Tenminste één termijnbedrag was meer dan twee maanden achterstallig en er werd ook na aanmaning niet betaald. Het krediet werd opgezegd en het openstaande kredietbedrag ineens opgeëist.

In het kader van de ambtshalve toetsing wijst de rechter erop dat opzegging en vervroegde opeisbaarheid van het volledige kredietbedrag niet is toegestaan, behalve voor het geval dat ‘de consument, die ten minste twee maanden achterstallig is in de betaling van een vervallen termijnbedrag, na in gebreke te zijn gesteld, nalatig blijft in de nakoming van zijn verplichtingen’.

Dit volgt uit artikel 7:77 BW en de feiten van deze zaak lijken daarmee in lijn. In zoverre lijkt er niets aan de hand voor de kredietaanbieder. Maar de rechter kijkt verder dan wat er feitelijk is gebeurd en beoordeelt ambtshalve of het opeisingsbeding zoals verwoord in de kredietovereenkomst voldoet aan de eisen van artikel 7:77 BW.

De relevante voorwaarden van de kredietovereenkomst op dit punt zijn als volgt:

Betalingsachterstand

Als u meer dan twee (2) maanden achterstand heeft, sturen wij u een ingebrekestelling. In deze ingebrekestelling wordt een termijn genoemd waarbinnen u de achterstallige betaling(en) alsnog moet betalen. Betaalt u die ook niet, dan wordt de lening door ons uit handen gegeven aan een incassobureau, tenzij wij met u een andere afspraak maken.

(…)

Beëindiging

In de volgende gevallen mogen wij meteen de uitstaande schuld terugvorderen en de overeenkomst beëindigen:

I. als u een betalingsachterstand van twee (2) maanden of meer heeft en ondanks ons verzoek niet betaalt;

Kennelijk leest de rechter hierin dat de kredietaanbieder met een ‘betalingsachterstand van twee (2) maanden’ het ‘aantal termijnen’ dat was gemist zou hebben bedoeld. Oftewel, bij twee gemiste termijnen die ondanks verzoek niet worden betaald kan de overeenkomst worden beëindigd en de uitstaande schuld teruggevorderd.  Dit zou in strijd zijn met artikel 7:77 BW, aangezien op grond van dat artikel de overeenkomst alleen kan worden beëindigd als (ten minste) één termijn meer dan twee maanden achterstallig is en er na aanmaning niet wordt betaald.

Je kunt je afvragen of dit een logische uitleg is die de rechter hier geeft. In de voorwaarden van de kredietaanbieder kun je immers ook lezen dat pas als een termijnbedrag meer dan twee maanden achterstallig is en aanmaning niets oplevert, tot beëindiging van de overeenkomst en opeising van het openstaande kredietbedrag wordt overgegaan.

Dat de kredietaanbieder in de praktijk pas tot opzegging van de kredietovereenkomst en incasso van het volledige nog openstaande kredietbedrag is overgegaan nadat ten minste één termijn meer dan twee maanden was verstreken en aanmaning niets opleverde, is een indicatie dat de kredietaanbieder zijn voorwaarden hanteert conform het bepaalde in artikel 7:77 BW.

De rechter gaat daar in dit geval aan voorbij en zet een streep door de vordering tot beëindiging en opeising, omdat volgens de rechter het opeisingsbeding nietig is vanwege strijd met artikel 7:77 BW. Omdat de kredietaanbieder geen andere grondslagen voor haar vordering heeft aangevoerd (e.g. ontbinding ex artikel 7:82 BW) staat de kredietaanbieder met lege handen.

Een bijkomend gevolg voor deze kredietaanbieder lijkt te zijn dat niet alleen in dit specifieke geval het krediet niet kan worden opgezegd en opgeëist, maar dat in feite voor alle kredietovereenkomsten die onder deze voorwaarden tot stand zijn gekomen het opeisingsbeding nietig zou zijn. Het is daarom aannemelijk dat de kredietaanbieder hoger beroep aantekent om dit te proberen recht te zetten.

II.  Intrum Nederland B.V. (Otto) / [gedaagde] (ECLI:NL:RBGEL:2022:4495)

In de tweede zaak stelde de rechter ambtshalve de vraag of de kredietverstrekker zijn informatieverplichting correct had nageleefd jegens de consument (artikel 7:60 BW) en of tijdig de kredietwaardigheid van de consument was vastgesteld (artikel 4:34 lid 1 Wft).

Ter onderbouwing van het tijdig voldoen aan de informatieverplichting had de kredietverstrekker weliswaar screenshots van het algemene proces waarin online krediet kan worden aangevraagd overgelegd, maar concrete onderliggende stukken ontbraken zodat de rechter dit niet kon vaststellen:

‘De kantonrechter dient te toetsen of de kredietverstrekker geruime tijd vóór het sluiten van de overeenkomst de o.g.v. de wet (art. 7:60 e.v. BW) vereiste informatie aan de consument heeft verstrekt.  Dat is niet mogelijk nu (enkel) een algemeen stappenplan is overlegd. Voor zo’n toets is concrete informatie nodig, in leesbare vorm, over de specifieke klant. Ook het Esic formulier dient overgelegd te worden en dat is niet gedaan door de eisende partij.’

Voor wat betreft de kredietwaardigheidstoets merkt de rechter op dat de eiser ook hier onvoldoende concreet bewijs heeft geleverd bij dagvaarding:

‘Uit de print-screens van de aanvraagprocedure die de eisende partij heeft overgelegd blijkt ook dat inkomen en woonlasten zijn opgevraagd. De stukken zelf zijn echter niet bijgevoegd bij de dagvaarding. Ook de stukken over de gestelde navraag bij het BKR zijn niet bijgevoegd.’

Dit bij elkaar zorgde ervoor dat de rechter niet overtuigd was dat aan de informatieplicht en kredietwaardigheidscheck was voldaan:

Omdat de eisende partij de informatie die aangeleverd had moeten worden niet heeft aangeleverd, gaat de kantonrechter er van uit dat de eisende partij de verplichtingen van art. 7:60 e.v. BW en art. 4:34 lid 1 Wft in dit geval niet heeft nageleefd. 

De rechter vernietigt daarom de overeenkomst, omdat deze in strijd is met de openbare orde.

De kredietaanbieder had in dit geval ‘voorwaardelijk meer subsidiair’ nog wel terugbetaling gevorderd op grond van onverschuldigde betaling. Omdat de kredietovereenkomst door de rechter is vernietigd, wordt deze geacht nooit te hebben bestaan. Daardoor hoeft de kredietnemer – die immers wel geld heeft geleend – alleen de hoofdsom van het krediet terug te betalen. Rente of kosten hoeft de consument niet te betalen, omdat daar geen rechtsgrond voor is. Eventueel reeds betaalde rente en kosten worden afgetrokken van de hoofdsom.

Juist ook bij op het oog relatief eenvoudige incassozaken, is het van belang dat een kredietaanbieder en haar gerechtsdeurwaarder of incassobureau het dossier inclusief onderliggende stukken goed op orde hebben en volledig inbrengen in de procedure. De Rechtspraak heeft ter ondersteuning van partijen een aantal jaar een informatieformulier op haar website gehad, waarin eraan werd herinnerd om bewijsstukken aan te leveren waaruit blijkt dat aan de informatieplicht (7:59, 7:60 en 7:61 BW) en de kredietwaardigheidstoets (4:34 Wft) was voldaan. Ook werd men herinnerd om bij vervroegde opeising de ingebrekestelling en de brief inzake vervroegde opeising in het geding te brengen.

Dat formulier is inmiddels verwijderd omdat het niet meer wordt bijgewerkt en partijen volgens De Rechtspraak ‘in staat worden geacht bekend te zijn met de eisen die aan de stelplicht en onderbouwing daarvan worden gesteld.’ Deze uitspraak onderstreept het belang hiervan.

III.  Intrum Nederland B.V. (Wehkamp) / [gedaagde]  (ECLI:NL:RBGEL:2022:4492)

In deze derde uitspraak gaat het om een vergelijkbaar feitencomplex als in de hiervoor besproken zaak. Wederom gaat het om incasso van achterstallig consumentenkrediet en opnieuw stelt de rechter zich ambtshalve de vraag of de informatieplicht en kredietwaardigheidscheck correct zijn nageleefd.

Opnieuw kan de rechter dat niet met zekerheid vaststellen. Maar waar de rechter in de hiervoor besproken uitspraak oordeelt dat de eisende partij niet de benodigde informatie heeft aangeleverd en dat daarom ervan uit wordt gegaan dat verplichtingen niet zijn nageleefd, krijgt eiser in dit geval een tweede kans.

Ten aanzien van de informatieverplichting overweegt de rechter:

‘De kantonrechter dient te toetsen of de kredietverstrekker geruime tijd vóór het sluiten van de overeenkomst de o.g.v. de wet (art. 7:60 e.v. BW) vereiste informatie aan de consument heeft verstrekt. Dat is niet mogelijk nu (enkel) een algemeen stappenplan is overlegd. Voor zo’n toets is concrete informatie nodig, in leesbare vorm, over de specifieke klant. Ook het juiste Esic formulier dient overgelegd te worden. Het formulier dat is overgelegd is niet (geheel) ingevuld. Zo bevat het geen kredietbedrag, geen termijnbedrag en klopt het daar genoemde bedrag van de debetrentevoet niet met hetgeen in de dagvaarding is gesteld.

De eisende partij wordt in de gelegenheid gesteld de benodigde gegevens omtrent de informatieverplichtingen alsnog aan te leveren.’

En ten aanzien van de kredietwaardigheidstoets wordt overwogen:

‘De informatie over de financiële situatie dient onderbouwd te worden met bewijsstukken. Uit de print-screens van de aanvraagprocedure die de eisende partij heeft overgelegd blijkt ook dat inkomen en woonlasten zijn opgevraagd. De stukken zelf zijn echter niet bijgevoegd bij de dagvaarding. Ook de stukken over de gestelde navraag bij het BKR zijn niet bijgevoegd.

De eisende partij zal in de gelegenheid worden gesteld deze stukken alsnog te overleggen, zodat de kantonrechter ambtshalve kan toetsen.’

Terwijl sprake lijkt van eenzelfde feitencomplex, krijgt de kredietaanbieder hier gelegenheid om haar bewijsstukken nog aan te vullen. Het enige feitelijke verschil dat uit de uitspraak kan worden afgeleid, is dat in dit geval wel een (half-ingevuld) ESIC-formulier is overgelegd.

Onduidelijk blijft waarom de rechter een tweede kans geeft om stukken aan te vullen. Wellicht komt dit omdat met een half ingevuld ESIC-formulier een begin is gemaakt van een onderbouwing, of wellicht heeft de eiser een gesubstantieerd bewijsaanbod gedaan. Dit blijft echter gissen, omdat de uitspraak daar verder niets over zegt.

Voorkom een eigen goal! En houd ontwikkelingen in de gaten.

Regels rondom het aanbieden van consumentenkrediet zijn complex en omvangrijk. En het opstellen van algemene voorwaarden en contracten luistert zeer nauw, op straffe van vernietiging door rechters.

De hier besproken uitspraken van de rechtbank Gelderland bevestigen nog maar eens dat aan de voorkant de kredietverstrekking volgens de juiste procedures moet lopen en goed moet worden geadministreerd. En als het tot een incassoprocedure komt, dan is het van belang dat de incassopartner beschikt over het volledige dossier.

Dit belang om het papierwerk in alle fases van het kredietproces op orde te hebben, zal naar verwachting in de toekomst alleen maar toenemen. De Europese Commissie heeft onlangs een Voorstel gedaan tot aanscherping van de huidige consumentenkredietrichtlijn. Daarin wordt onder meer voorgesteld om informatieverplichtingen aan te scherpen en huur- en leasingovereenkomsten zonder verplichting tot aankoop van het object onder werking van de richtlijn te brengen. Ook moeten diverse regels en verplichtingen gaan gelden voor crowdfundingdiensten, met als doel om consumenten die daar geld lenen te beschermen.

Verder omvat het voorstel het plan om het zonder rente of kosten achteraf betalen van bestellingen (zgn. buy now, pay later), waar webshops en anderen steeds meer gebruik van maken, onder werking van deze richtlijn te brengen. Dat zou een significante uitbreiding van de werking van de consumentenkredietregels betekenen en de scherpe rechterlijke toets van het kredietproces voor meer marktpartijen relevant maken.

Inmiddels hebben de Raad van de EU en vertegenwoordigers van het Europees Parlement een eerste reactie gegeven op het Commissie-voorstel waarin kanttekeningen worden geplaatst bij het Voorstel. Steun is er in ieder geval voor aanscherping van informatieverplichtingen. Over de definitieve tekst van herziene richtlijn zal binnenkort worden onderhandeld. In de tussentijd loont het voor kredietaanbieders om interne processen na te lopen en voor te bereiden op mogelijke wijzigingen.

Over the past months, we have seen some interesting regulatory and enforcement developments that may impact healthcare and life sciences business in the Netherlands. This Healthcare Litigation Update sets out the implementation in the Dutch supervisory system of two new European Regulations that came into force, the In-Vitro Diagnostics Regulation and the Clinical Trials Regulation. Furthermore, several enforcement actions of Dutch health authorities are discussed, such as IGJ’s warnings against misleading COVID-test offers, NVWA’s enforcement action against an online drugstore for unlawful health claims, and NZa’s first administrative fine imposed on a de facto director.

New European Regulation on in-vitro diagnostics entered into force

Following the European Regulation on Medical Devices (Regulation (EU) 2017/745) that entered into force in May 2021, in May 2022 the Regulation on In-Vitro Diagnostics (Regulation (EU) 2017/746) entered into force. With the new IVD-Regulation entering into effect, IVD’s must comply with stricter rules before they are allowed on the European market.

The IVD-Regulation implements a complete revision of the current classification system of IVD’s. From now on IVD’s will be classified into four classes: class A, B, C and D. IVD’s from risk class B onwards must be certified by a notified body. It is estimated that more than 80% of IVD’s will fall into classes B, C and D, requiring the involvement of a notified body in the conformity assessment procedure. This is in contrast to the current classification system, where approximately 80% of IVD’s are classified in the low risk, self-certified category, according to the Inspectorate for Health and Youth Care (Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd “IGJ”).

IVD’s that are newly marketed after 26 May 2022 must immediately comply with the new requirements. For existing IVD’s, the requirements of the new regulation will apply in stages and this depends on the risk class in which the IVD falls. In 5 years’ time, all IVD’s must fully comply with the IVD-Regulation.

With the coming into effect of the IVD-Regulation, the Dutch In Vitro Diagnostic Medical Devices Decree (Besluit in-vitro diagnostica) is no longer in force. Pursuant to the amended Medical Devices Act (Wet medische hulpmiddelen) the IGJ is the supervisory and enforcing authority to ensure compliance with the new MD and IVD-Regulations.

The Regulations increase the enforcement power of the IGJ. For example, the IGJ from now on has more options for ensuring that a manufacturer or other market participant remedies a possible non-conformity. In most cases the IGJ will grant a term to remedy such a non-conformity before imposing enforcement measures.

As these are administrative-law interventions, the market participant may lodge an objection with the regulator or appeal proceedings before the administrative court against the intervention.

IGJ takes action against 73 websites for misleading offers of antigen rapid tests

The Inspectorate for Health and Youth Care (Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd “IGJ”) carried out extensive supervision over the past two years regarding rapid antigen testing and self-tests for the COVID-19-virus. One of the results is that 73 websites have been tracked down for unlawfully selling rapid antigen tests as self-tests, says the regulator.

Since mid-2020, antigen rapid tests for the COVID-19-virus have been available on the European market. According to the IGJ, rapid antigen tests play an increasingly important role in the testing landscape and the fight against the COVID-19-pandemic, especially in the latest stage of the pandemic. More than 200 different antigen rapid tests have been sold on the European market. The test may only be sold if they comply with the applicable product regulations for IVD’s.

With the new IVD-Regulation entering into force, stricter requirements will also apply to these tests from May 2022. For example, on the basis of the old Directive, manufacturers could examine themselves whether a rapid antigen test complied with European legislation, including whether the test was safe to use and performed as described in the instructions for use.

The new IVD-Regulation sets stricter requirements. It requires, for example, that antigen rapid tests intended for professional use must be assessed by a notified body. Also for self-tests intended for home use, a notified body must carry out checks on the performance and interpretation of the tests.

Self-tests are easy to use and the results come quicker, however the sensitivity in self-tests is less than a PCR-test, which causes the chance of a false negative result to be higher. Therefore, the IGJ reports that it is important in the context of the fight against the COVID-19-virus that rapid antigen tests are not sold as self-tests.

According to it’s website, the IGJ traced 73 websites that wrongfully offered COVID-19-antigen rapid tests as self-tests. The providers have been reached out to and requested to urgently comply with the applicable regulation, subject to possible consequences. After the requests, the providers have ceased the sale entirely or adjusted their offer. The IGJ has indicated it will remain vigilant in the coming period.

European Clinical Trial Regulation and new European Information System

In January, the European Clinical Trial Regulation (CTR) (Regulation (EU) no 536/2014) came into effect, together with the Clinical Trials Information System (CTIS) of the European Medicines Agency (EMA). A transitional period of three years will apply. During the first year, initial application according to both the former Directive 2001/20/EC and the new CTR is allowed.

Seeing its preamble, the CTR aims to provide a competitive legal environment for the development of new medicines, especially for special treatments and medicines for rare diseases. The purpose is to simplify and accelerate clinical trials within the European Union by establishing one single framework for authorization of clinical trials, in order to make new treatment options available sooner and to keep the European Union attractive for sponsors of clinical trials.

Prior to the CTR, clinical trial sponsors had to submit clinical trial applications to the various national competent authorities and ethics committees in each country in order to gain regulatory approval to run a clinical trial.

The CTR changes the process for clinical trials and thus has consequences for everyone who is involved in this type of research. The CTR focusses on different areas, including:

• The maximum turnaround time of the testing process will be the same for all member states, meaning that medical centers in participating countries can start recruiting test subjects at the same time.
• The submission of research protocols and other study-related documents will take place centrally and digitally throughout the European Union via CTIS. The publication of study data will be made public through this portal.
• The assessment of safety reports will take place per product instead of per study. For each investigational medicinal product a member state will be responsible for this reporting.

The Dutch Central Committee on Research Involving Human Subjects, the Dutch Clinical Research Foundation and the Ministry of Health, Welfare and Sport are jointly responsible for implementing the CTR in the Netherlands.

Although the CTR is directly applicable in the Netherlands, the Dutch Act on Research Involving Human Subjects (Wet medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen “WMO”) has also been amended as a result of the CTR coming into force. One of the most important changes is that the WMO now includes administrative law enforcement. Previously, the WMO only contained criminal sanctions. This means that the IGJ, the appointed supervisory body for clinical trials, can impose an administrative fine or order a subject to a penalty for violation of the WMO, both when it regards devices, medicinal products and other clinical trials.

Healthcare authority NZa fines “de facto” director for the first time

On 5 May 2022, the Dutch Healthcare authority (Nederlandse Zorg autoriteit “NZa”) imposed an administrative fine of € 220,000 on a healthcare provider for violating the Health Care (Market Regulation) Act (Wet marktordening gezondheidszorg “Wmg”) and the Regulation Nursing and Care (Regeling verpleging en verzorging). The fine was imposed for unlawful invoices and for incomplete, incorrect and outdated administration.

Pursuant to Article 35 of the Wmg, a healthcare provider is not allowed to charge a fee other than the fees that are determined in accordance with the Wmg. The healthcare provider in question had charged a higher amount than the statutory maximum rates set by the NZa to a large proportion of the clients.

The incorrect, incomplete and outdated administration and the fact that consequently no audit trail was available, also led to a violation of Articles 4.1 and 4.2 of the Regulation Nursing and Care aimed at fraud, the clarity and accessibility of the administration as well as fixing rates.

As discussed in a previous Healthcare Litigation Update, administrative fines in the medical sector are set with a view to the statutory maximum fining policy rules and the general principles of good governance. The amount of the fine is based on the gravity of the offence, the context of the offence and the financial capacity of the offender.

Interesting about this case is the fact that the director of this healthcare provider also received a personal fine of € 66,000 due to the violations. It is the first time that the NZa has imposed a separate fine for a de facto director in addition to a fine for the healthcare provider.

Pursuant to Article 5:1 of the General Administrative Law Act (Algemene wet bestuursrecht) in combination with Article 51 of the Dutch Penal Code (Wetboek van Strafrecht), if a violation has been committed by a legal person or entity, the administrative sanction may, in addition or instead, also be imposed on the person or persons who gave the order to commit the violation or who actually led or controlled the violation. This person is also called the de facto director.

A person can be fined as a de facto leader if he/she:

• was aware of the prohibited conduct by the legal person or consciously accepted a significant probability that it would occur; and
• had the power and the reasonable obligation to prevent or cease the prohibited conduct;
• failed to take measures to that effect.

Briefly, it concerns situations in which someone in particular can be personally blamed for the violation of the healthcare provider.

In the case of the fined director, NZa emphasises the importance of correct invoices and maintaining complete and correct administration, as otherwise it is difficult or impossible to verify whether healthcare money has been spent lawfully. Incomplete records encourage the misuse of healthcare funds. NZa is therefore of the opinion that the director concerned should have taken measures to prevent or end the violations.

NVWA imposes fine for repeated unlawful health claims

The Dutch Food and Consumer Product Safety Authority (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit ‘’NVWA’’) recently imposed a fine of over € 73,000,- on an online drugstore. In the past two years the company sold products using health claims in violation of European legislation. The online drugstore continued to use the claims despite warnings, administrative fines and re-inspections by the NVWA.

Claims are generally considered a voluntary form of food information. Under Regulation (EU) No 1169/2011, voluntary food information can never be misleading, confusing or ambiguous.

A nutrition claim is a voluntary claim which states, suggests or implies that a food has certain beneficial nutritional properties. A health claim is a voluntary claim which states, suggests or implies that a positive link exists between a food (or one of its constituents) and health.

The rules on the use of nutrition and health claims are laid down in the EU Claims Regulation (EU) No 1924/2006. The European Claims Register is a tool providing further details on which nutrition and/or health claims are allowed and under which conditions. The Register also mentions which claims have been rejected.

In the Netherlands, the Inspection Board of Health Products (de Keuringsraad Kennis en Advies gezondheidsreclame) has drawn up a Guideline Document for the Use of Health Claims with an accompanying Claims Database in cooperation with various market parties (Neprofarm, NPN and FNLI).

If health claims are used, additional labelling requirements apply, e.g. a mandatory statement of the importance of a varied and balanced diet and a healthy lifestyle. Reference to general, non-specific benefits of a nutrient or food for overall health is permitted only if accompanied by a specific, related, authorized health claim.

In this case, the online drugstore continued to offer products on its website suggesting that it was good for muscles and tendons. After the company was placed under intensive supervision, the NVWA considered a turnover-related fine of over €73,000 for the repeated violations appropriate.

The NVWA is the designated authority for the enforcement of rules regarding health and nutrition claims. When assessing a violation and determining the appropriate intervention, according to its intervention policy, the NVWA takes into account:

• the possible consequences of the infringement;
• the circumstances under which the offence has been committed;
• the behaviour of the offender;
• the history of the offender; and
• the principles of subsidiarity and proportionality.

The basic principle for the enforcement is that infringements are dealt with under administrative law, based on the Commodities Act and subordinate regulations.

For the first time in a while, the financial supervision chamber of the Rotterdam District Court has dealt with a market abuse case. The Authority for the Financial Markets (AFM) had imposed an administrative fine of EUR 2 million on SBM Offshore N.V. (SBM) for failing to timely disclose inside information. SBM appealed the fining decision and has now partly been proven right.

On appeal the court found that with respect to two of the four alleged violations the financial regulator applied an incorrect legal criterion in assessing whether the listed company had price sensitive information. The court has settled the matter itself by reducing the fine to EUR 1 million.

The matter dates back to SBM’s internal investigation into allegations of bribery and unlawful payments to international trade agents in 2012, in which context the company i.a. consented to an out-of-court settlement of USD 240 million with the Public Prosecutor’s Office.

Criteria for assessing if information is concrete are not to be mixed

Similar to previous market abuse matters (for example, in relation to Royal Imtech N.V.), the main question before the Rotterdam court was whether the information regarding possible unlawful trade practices in Brazil that SBM had on March 27, 2012 and May 27, 2014 was so “concrete” that it fell within the definition of inside information.

Pursuant to market abuse laws and regulations, issuers of financial instruments like SBM are to disclose inside information as soon as possible, insofar as it relates directly to the issuer concerned.

With reference to the Geltl/Daimler case of the European Court of Justice and CESR guidance on the Market Abuse Directive, the Rotterdam court distinguishes two criteria. To determine whether there is concrete information one can either depart from an existing situation that has occurred or from a future situation that may reasonably be expected to come into existence.

In assessing whether there is concrete information within the meaning of inside information, the AFM chose not to base its assessment on an existing situation or a situation that has taken place (for which, according to the guidance, there must be sufficient “hard” and objective evidence of that situation), but on a future situation or an event that may reasonably be assumed to occur.

The AFM takes the position that on March 27, 2012, and again on May 27, 2014, SBM had a reasonable expectation that bribery in Brazil would be identified in the future. In order to (have to) have that expectation, evidence is not required; a significant probability that this situation will occur is sufficient according to the AFM.

Evidence for the event to which the information relates is required

The Rotterdam court agrees with SBM and finds that the AFM used an incorrect legal criterion. In the opinion of the District Court, the facts and circumstances which the AFM used as a basis for two of the four alleged violations relate to an existing situation, namely the information known to SBM on March 27, 2012 and May 27, 2014 about possible bribery in Brazil.

According to the court, the AFM should have therefore proceeded on the basis of the existing situation – requiring firm and objective evidence – and not on the basis of a future situation in the form of the possibility that bribery (from the past) would be established in the future. In other words, if one criterion is used, the test of that criterion is to be used and vice versa. The two criteria and relevant tests are thus not be mixed, which also from a logical point of view seems to make sense.

The court repeals the AFM decision relating to the alleged violations on disclosure of unlawful trade pactices in Brazil and considers a total fine of EUR 1 million for the two remaining violations with regard to disclosure of SBM’s exclusion from a Petrobras tender appropriate and necessary.

Interestingly enough, the AFM could have imposed a fine of EUR 2 million on SBM for each violation separately. As it did not do so in this case but imposed one overall fine in the amount of the basic amount of EUR 2 million for four violations, this argument does not lead to a different conclusion on the adjustment of the fine, says the court.

District Court of Rotterdam, 21 June 2022, ECLI:NL:RBROT:2022:4948

At the beginning of the year, we published an article with regard to the ‘Directive on representative actions for the protection of the collective interests of consumers’. This Directive aims to ensure that Member States put in place at least one effective and efficient collective redress procedure that allows ‘qualified entities’ to bring representative actions to protect the collective interests of consumers.

Qualified entities are representative organizations (in particular consumer organisations) or public bodies which have been designated as a ‘qualified entity’ by a Member State. To be designated as a qualified entity, a representative organization must meet the criteria as laid down in the Directive. The qualified entities are written down on a list held by the European Commission. Inclusion on this list serves as proof that a representative organization is qualified to bring a case before a court in another Member State.

The Netherlands already has an effective system of collective redress with the Act on Redress of Mass Damages in Collective Action (“WAMCA”). As we predicted in our previous article, the preliminary draft of the proposed transposition of the Directive in the Netherlands showed that the WAMCA will only need slight amendments. This draft was presented by the Minister for Legal Protection on May 1, 2021. In this blog we will highlight a few of the proposed amendments from the preliminary draft.

Informed consumers

Representative organizations must provide information, in particular on their website, about ongoing representative actions (Article 13(1, 2) Directive). With this information, consumers are able to make a better informed decision about whether they wish to participate in a representative action and to take the necessary steps in a timely manner.

The WAMCA already obliges representative organizations to publish information on their website about the status of pending proceedings (Article 3:305a(2)(d) DCC). The Directive adds the requirement that representative organizations need to publish information about the results of any pending actions (Article 13(1)(c) Directive). The draft incorporates this requirement in Article 3:305a(2)(d) DCC).

Conflict of interest restrictions

A substantial number of collective actions are funded by commercial third parties. Third party litigation funding enables consumers to obtain redress when they do not have the financial means to do so. The good news is that funding by third parties is not excluded by the Directive. The Directive, however, does impose restrictions to avoid conflicts of interest between a funder and the representative organization (Article 10(2)(b) Directive). For example, Member States must ensure that class actions cannot be brought against a defendant that is a competitor of the funder or against a defendant on whom the funder is dependent. This restriction is now included in Article 3:305a(2)(c) DCC.

Cross-border actions before the Dutch Court

If a qualified entity in another Member State brings a case before the Dutch court, the court is not allowed to review all WAMCA requirements of Article 3:305a DCC. The court is only allowed to review the requirements that relate to the claim and the specific procedure (Article 6 Directive). The court can for example still assess whether the statutory purpose of the representative organization allows it to institute a specific collective action (Article 6(3) Directive). The court is also allowed to test whether the qualified entity has sufficient means to bear the costs of initiating a specific collective action (Article 10 Directive). These requirements for a specific collective action cannot be assessed in advance. At the time of the designation of the representative organization as ‘qualified entity’ by another Member State, it may not be clear which specific actions will be initiated. The draft proposes to amend Article 3:305c DCC to reflect the foregoing.

Cross-border actions in another Member State

A Dutch qualified entity can also bring an action in another Member State. For a representative organization to be designated as a qualified entity for the purpose of bringing cross-border representative actions, that entity must comply with the following criteria of the Directive (Article 4(3) Directive):

1. it can demonstrate 12 months of actual public activity in the protection of consumer interests prior to its request for designation;
2. it is not the subject of insolvency proceedings and is not declared insolvent;
3. it makes publicly available certain information, in particular on its website;
4. it is a legal person that is constituted in accordance with the national law of its Member State;
5. it has a legitimate interest in consumer protections according to its articles;
6. it has a non-profit-making character; and
7. it is independent and not influenced by persons other than consumers.

The first three requirements were not (all) included in the WAMCA. For this situation Article 3:305e DCC is introduced. Article 3:305e DCC adds these three requirements from the Directive.

Firstly, the representative organization must prove that it has been publicly active in the area of protection of consumer interests for 12 months (Article 4(3)(a) Directive, Article 3:305e(2)(a) DCC). The Minister of Legal Protection explicitly states this requirement is not applicable with regard to domestic actions. This means that representative organizations that have been set up especially for the purpose of a specific action (ad hoc entities) are still permitted in domestic actions in the Netherlands. This is positive news as ad hoc entities make an effective contribution to access the right to collective actions for consumers.

Secondly, an additional requirement is placed on the representative organization to not be the subject of insolvency proceedings and not to be declared insolvent (Article 4(3)(d) Directive, Article 3:305e(2)(b) DCC).

Thirdly, information about the sources of the funding of a representative organization in general must be made publically available (Article 4(3)(e) Directive, Article 3:305e(2)(c) DCC). For example, the standard annual contribution that is paid to a representative organization by its members that is separate from a specific collective action, or a government subsidy. The WAMCA already included other information that needed to be publicly available on the website of the representative organization in line with the Directive (Article 3:305a(2) DCC).

Opt-in for foreign consumers

The Directive stipulates that Member States should provide for an opt-in mechanism, or an opt-out mechanism, or a combination of the two. Consumers domiciled in a Member State other than the Member State in which the collective action is brought, can however only be bound by the outcome of a collective action if they explicitly agree to it (opt-in). The present Article 1018f(5) DCCP formulates an exception to this opt-in rule. The Directive does not allow this exception (Article 9(3) Directive). The Minister of Legal Protection therefore proposed to amend Article 1018f(5) DCCP in line with the Directive.

We foresee some complications with this amendment and the opt-in mechanism. It could for instance be difficult to reach out to foreign consumers as it would take a lot of effort and investments from a representative organization to get into contact with these consumers and help them to join the collective action in a Member State other than the Member State in which they are domiciled. This could lead to the outcome that the group of foreign consumers is smaller than under an opt-out mechanism. With an opt-out model foreign consumers will be included in the procedure, unless they opt-out, so that the defendant is better confronted with the losses he has caused. An opt-out regime also reduces the barriers for consumers to participate in a collective action allowing them to receive compensation.

Contact

For questions or comments, please contact Michelle Krekels.

Today, 26 May 2021, is an important day for the medical technology sector, as the new European regulation on medical devices comes into force. This Healthcare Litigation Update sets out these and other regulatory and enforcement developments that may impact healthcare and life sciences business in the Netherlands. In addition to the MDR, we discuss topical subjects such as actions against COVID-19 related off-label prescriptions, a proposal to lay down the Healthcare Transparency Register in an Act, and the setting of fines by the Dutch Healthcare Authority.

Entry into force of European regulation on medical devices

On 5 May 2017 the new European Regulations on Medical Devices (Regulation (EU) 2017/745) and In-Vitro Diagnostics (Regulation (EU) 2017/746) were published. Both regulations entered into force on 25 May 2017. The transitional period of the Regulation on In-Vitro Diagnostics ends next year on 26 May 2022. The transitional period of the Regulation on Medical Devices ends today on 26 May 2021 and the new rules will enter into force.

The new rules will affect manufacturers, importers and distributors of medical devices but also healthcare institutions, healthcare providers and (indirectly) patients.

Together with the new Regulations, the European resource database EUDAMED will be expanded. Manufacturers, importers and other market participants must register with EUDAMED in order to receive a unique registration number (SRN). This SRN number is required for example request a conformity assessment from a notified body or to make mandatory reports of incidents or corrective actions on.

The Regulations will have direct effect in the Netherlands. Additional rules such as those regulating enforcement authority will be laid down in the Medical Devices Act (Wet medische hulpmiddelen) that replaces the old Medical Devices Act (Wet op de medische hulpmiddelen) and also enters into force today, on 26 May 2021.

The Inspectorate for Health and Youth Care (Inspectie Gezondsheidszorg en Jeugd ‘IGJ’) is appointed as the regulatory authority to supervise the Medical Devices Act. The IGJ is authorized to impose fines up to an amount of € 870.000 or if higher max. 10% of the company’s revenue in the previous year for non-compliance with the regulations on medical devices. The actual amount of a fine will be based on different factors, such as the nature of the product/risk class of the medical device or IVD, severity, duration and scope of the violation and whether or not inducements were involved.

One of the subjects that is not regulated as such in the new European Medical Devices Regulation, but for which the Dutch legislator has determined to lay down rules, concerns the improper influence of healthcare professionals, or in other words inducements. These rules on gifts, hospitality, bonuses, contributions to meetings and remuneration of services were already part of the old Medical Devices Act and will also remain anchored under the new (and now present) Dutch Medical Devices Act.

In addition a Dutch Regulation on Medical Devices will be implemented, containing i.a. rules about the language used in certain documents, the cost of an export declaration and the requirement for manufacturers of custom-made devices to submit a list of the types of custom-made devices they provide.

Fines for treating Covid-19 with hydroxylchloroquine and ivermectin

Since the start of the pandemic, the Inspectorate for Health and Youth Care (Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd “IGJ”) that supervises the quality and safety of the healthcare market continues to receive notifications about medical practitioners who prescribe hydroxychloroquine and ivermectin, medicinal products for i.a. malaria and rheumatism.

The IGJ intends to impose administrative fines on these practitioners as these medicines are considered to be ineffective against Covid-19 and can cause serious side effects such as cardiac arrhythmias. Such fines can amount to a maximum of € 150,000.

In principle, medicines may only be prescribed for the condition for which they have been authorized or for scientific clinical research. Any off-label prescription of medicines is pursuant to the Medicines Act (Geneesmiddelenwet) only allowed if provided for by professional guidelines and must meet a number of strict requirements.

According to the IGJ, a medical practitioner:

• must prescribe for an individual patient;
• must follow the clinical practice guidelines of the profession. If there is no guideline, the medical practitioner must consult with the pharmacist about prescribing the medicine off-label;
• must determine whether another acceptable treatment is possible with a medicine that is registered for the specific complaints;
• must make a good assessment between any risks and the usefulness of the off-label medicine;
• must inform the patient that he is being prescribed an off-label treatment. The patient must also consent to this treatment, and
• the prescribing medical practitioner should also consult with the primary doctor before prescribing off-label.

It is expected that fines will be imposed in relation to (hydroxy)chloroquine and ivermectin to treat Covid-19, as the IGJ finds that these medicinal products do not meet the conditions for off-label prescription.

An Act on the Healthcare Transparency Register?

On 9 February 2021, the Dutch Council of State (Raad van State) published a critical opinion on the legislative proposal to lay down the Healthcare Transparency Register by law. This proposal was submitted to the House of Representatives in 2020.

The Healthcare Transparency Register that is currently based on self-regulation of the pharmaceutical and medical device industry, collects information on payments that healthcare providers, healthcare institutions and patient organizations receive from suppliers of medicines and medical devices. This concerns, for example, reimbursements for knowledge input in specific care questions or care projects. If as supplier pays more than €500 to a healthcare provider or healthcare institution in a year, the supplier must report this to the Register.

The legislative proposal provides for more information to be included in the Register and more financial relationships to be reported including all transactions over € 50. The Central Information Unit on Healthcare Professions (Centraal Informatiepunt Beroepen Gezondheidszorg ‘CIBG’) is to manage the Register and the Inspectorate for Health and Youth Care (Inspectie Gezondsheidszorg en Jeugd ‘IGJ’) will enforce it.

According to the Council of State’s opinion, the proposal provides insufficient justification why it is necessary to lay down the self-regulatory register by law. Furthermore, it doubts the usefulness of the obligation to notify all transactions over € 50, because there will be such a large increase in information that there will be actually less insight into the transactions that do pose a considerable risk of undesirable influence. Also sufficiently substantiated regulation for the processing of personal data is missing according to the Council of State.

Only after consultation and adjustment of the legislative proposal, the Council of State advises to discuss the proposal in the House of Representatives. So for now, the industry is to provide transparency on financial relations through the self-regulatory register.

Dutch Healthcare Authority imposes € 270,000 fine

The number of regulatory measures that the Dutch Healthcare Authority (Nederlandse Zorg autoriteit) imposes is relatively limited. The first measure of this year is a fine of € 270,000 for a healthcare provider in Utrecht for incomplete administration and thus a breach of the Health Care Market Regulation Act (Wet marktordening gezondheidszorg).

The fine was solely imposed on the actual director of the care provider (100% owner and sole shareholder), because the care provider and the holding company were dissolved by the director two days after he became aware of the unannounced investigation of the NZa.

Administrative fines in the medical sector are set with a view to the statutory maximum, fining policy rules and the general principles of good governance.

Based on the policy rules, the amount of the fine will relate to a few factors:

• Gravity of the offence (i.a. extent, duration, scope);
• Context of the offence (i.a. economic context, significant market power, irreversibility of the consequences, damages consumer);
• Financial capacity of the offender.

Also potential fine-reducing or fine-increasing circumstances will be taken into consideration.

• Fine-reducing circumstances can among other things be:
  • Ending of the offence on the offender’s own accord (especially before announced investigation);
  • Report of the offence on the offender’s own initiative;
  • Offer compensation to the injured party on the offender’s own initiative;
  • Extensive cooperation with investigation of the authority.
• Fine-increasing circumstances can among other things be:
  • Repetition of an offence by the same offender;
  • Incitement to an offence;
  • Obstruction of the investigation.

Whether or not the NZa imposed the fine with good reason and correctly applied these various factors in determining the fine, may be submitted to a court to review.

Since our previous blog the Gaming Authority (Kansspelautoriteit; “Ksa”) published the (preliminary) final version of the Policy rules licensing remote gambling (Beleidsregels vergunningverlening kansspelen op afstand).

Most important points:

• The Policy rules Koa confirm the new timelines, start application process by 1 April 2021 and the extension of the cooling off to 2 years and 9 months.
• The requirements for the outsourcing of activities have been simplified: applicants must provide an overview of the work that will be contracted out and to whom, including an overview of the agreements concluded for this purpose. However, the agreements no longer have to be submitted directly with the application. The Ksa can, however, request these later.
• Player funds can now also be secured by the use of a third party bank account.
• The 3 forms to be submitted in connection with the audit of the gaming system have been included. The Ksa also published an updated version of the inspection calendar.
• A new Article 19 on the use of existing personal data, which incorporates the ban on the use of existing customer data acquired by unregulated operators before obtaining a license. This clause prohibits the use of an existing customer database for (b) marketing and advertising plus for (c) the registration of players. These restrictions will also be included in the license terms as was illustrated by the draft license as published.

The Ksa also published a new version of the Policy Rules on Responsible Playing (Beleidsregels verantwoord spelen).

Compared to the version of 19 October 2021, it includes:

• A more general elaboration of what players qualify as vulnerable groups.
• A further specification of the risk analysis of the gaming offer and the reporting thereof to the Ksa.
• A further elaboration of the scope of the investigation of possible problematic gaming behavior.

The Ksa also published a new version of the Guidelines for the Prevention of Money Laundering and Terrorist Financing Act (Leidraad Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme). Most important change is the fact that matchfixing is now integrated as an AML risk.

Should you have any questions on the above, please contact Machteld Robichon or Fransje Brouwer 

Bas Braeken en Jade Versteeg schreven voor het tijdschrift Computerrecht een annotatie van de uitspraak van het College van Beroep voor het bedrijfsleven(‘CBb’) inzake het marktanalysebesluit Wholesale Fixed Access (‘WFA’) van de ACM. In deze uitspraak vernietigde het CBb het WFA-Besluit omdat de ACM geen gezamenlijke aanmerkelijke marktmacht van KPN en VodafoneZiggo had aangetoond. Hiermee is (mogelijk definitief) een einde gekomen aan ex-ante regulering van vaste netwerken in Nederland op basis van hoofdstuk 6a en 6b van de Telecommunicatiewet (‘Tw’), maar geen einde van ex-ante regulering van telecommarkten als zodanig. Op 2 juni jl. is de wetswijziging van de Tw aangenomen in verband met de implementatie van het Europese wetboek van elektronische communicatie (‘EECC’). Hiermee krijgt de ACM nog dit jaar ruime bevoegdheden om toegang tot (vaste) netwerken af te dwingen op basis van artikel 6.3 Tw (nieuw).

Lees de annotatie hier: Computerrecht

Meetings

Impact

Introduction

The Dutch regime of collective actions has been thoroughly revised. This revision has created new opportunities for damages actions, requiring claimants, funders and other players in this field to conduct a comprehensive assessment of methods by which they can advance their case.

On March 19, 2019, the amendment of the Act on the Resolution of Mass Claims in Collective Action (‘Wet Afwikkeling Massaschade in Collectieve Actie’) (‘’WAMCA’’) was approved by the Senate and has come into force and effect on January 1, 2020. This amendment introduces the possibility to claim damages in a collective action while at the same time adding stricter requirements for claim vehicles to have standing, as well as changing the international aspects of future collective actions. Furthermore, courts will appoint a quasi-lead plaintiff (“Exclusive Representative“) when there are competing actions. This will be further elaborated upon below, and clarified in a schematic overview.

The possibility to claim damages

In the Netherlands, a claim vehicle (foundation or association) can represent the interests of injured parties and initiate a claim against the responsible party before the Dutch court. Under the old regime, the claim vehicle could not claim collective damages on behalf of the injured parties as it could only seek a declaratory judgment regarding liability. Each injured party had to bring its own claim for compensation in follow on litigation, or settle on a collective or individual basis.

Since January 1, 2020, it is allowed to also claim damages on behalf of the injured parties. It is expected that this will fill in a significant void in the old regime.

Standing of the claim vehicle

The WAMCA adds stricter requirements regarding the standing of a claim vehicle (article 3:305a of the Dutch Civil Code) in terms of governance, objective, representation and funding. Although many of these aspects were adhered to by professional players of good repute on a (semi) voluntary basis anyway, as they tended to apply the Dutch Claim Code, it is now mandatory to have (i) a non-commercial objective, (ii) a supervisory board, (iii) a mechanism for decision-making by the persons whose interests are represented, (iv) sufficient economic means for the costs of the class action and (v) sufficient experience and expertise for running a class action.

The scope of the collective action

Until now, Dutch courts have proved to be welcoming of collective actions with international aspects. Under the WAMCA, for the Dutch courts to have jurisdiction, it is required for the case to have a sufficiently close connection with the Dutch jurisdiction. A sufficiently close relationship exists if (i) the majority of persons whose interests are at stake have their habitual residence in the Netherlands; or (ii) the party against whom the legal action is directed is domiciled in the Netherlands and additional circumstances suggest a sufficient relationship with the Netherlands; or (iii) the event(s) to which the legal action relates took place in the Netherlands.

The appointment of an “Exclusive Representative”

Before a claim vehicle can start a collective action under the WAMCA, it has to make a reasonable attempt to settle the case with the counterparty. A letter that gives the counterparty two weeks to respond is sufficient in this case. After two weeks, the claim vehicle is allowed to submit a writ for a class action.

Under the WAMCA the claim vehicle has to register its collective action in a public register after the submission of the writ, within two days after the filing of the action (‘Centraal register voor collectieve vorderingen’). The entry in the registry triggers a three-month period, during which other claim vehicles can file alternative (competing) collective actions that are based on the same event(s). This period can be extended by the court with another three months.

If several claim vehicles bring a collective action addressing the same events, these collective actions will be consolidated. If the court grants the claim vehicles that brought a collective action standing, it will appoint one of them as the Exclusive Representative to represent the interests of the class and of the other claim vehicles. The Exclusive Representative is chosen by the court from the central register based on all facts and circumstances, indicating that such a party is the most appropriate and well equipped to have that role. This is likely to have as an effect that less professional parties, and ad hoc commercial initiatives, may find it harder to enter the market of collective actions.

Although the other claim vehicles remain parties to the proceedings, the court will decide whether to allow each claim vehicle to file their own pleadings. This resembles somewhat the lead plaintiff system in the United States.

Opt-out and opt-in possibilities

Under the old regime, there was only one opt-out moment: after a settlement agreement is reached and declared binding by the court upon the class. Under the WAMCA there are two opt-out moments. The first one is after the appointment of the Exclusive Representative and the decision of the court on the scope of the action and the definition of the “class”. The second opt-out option is after a settlement agreement is reached between parties and declared binding by the court.

Under the WAMCA, a class settlement is not required, but attempting to reach one is an integral part of the proceedings.

A major change is that foreign injured parties can only be represented in the proceedings when they opt-in under the WAMCA – under the old regime this was on an opt-out basis. This may impact the size of the cases to be brought before the Dutch courts.

In conclusion, under the WAMCA a court decision granting or dismissing the collective action is binding on all members of the class who reside in the Netherlands and did not use their right to “opt out” of the action. The same applies to members residing abroad, who joined the collective action by opting in.

Settlement agreement or judgement

The collective action ends with the approval by the court of a settlement concluded by the parties or with the judgement of the court on the claim of the claimants. The judgement of the court can either be a rejection or granting of the claim(s). The settlement agreement approved by the court or the giving judgement by the court are also recorded in the public register (‘Centraal register voor collectieve vorderingen’).

Transitional law

The WAMCA applies to collective actions for damages initiated on or after the date of its entry into force for events that took place on or after 15 November 2016. The old regime will apply to actions that relate to events that took place before 15 November 2016.

Expertise

bureau Brandeis’ collective action team boasts specialists in collective actions and mass claims settlements and often works with interest groups and class action claim funders. Our team is also active in class actions which are mainly based in the US and have their effects in the Netherlands as well.

For more information please contact Michelle Krekels.

This update highlights some recent decisions from the Dutch courts relating to banking relationships, regulatory obligations and transparency in the financial services sector. Contact us if you have any questions or find out more about bureau Brandeis’ Financial Services Litigation here.

No termination of banking relationship without concrete evidence of AML breach
In this case a bank had blocked a client’s bank accounts based on the Money Laundering and Terrorist Financing Prevention Act (Wet ter voorkoming van witwassen en financiering van terrorisme; Wwft) for not providing sufficient information on its suppliers and customers, whilst the account gave signs of involvement in fraud and money laundering. The bank’s client had moved from trading used car parts to selling small electronics and claimed continuation of the account agreement.

The preliminary relief judge of the Amsterdam Court ordered the bank to continue the relationship in the usual manner. According to the court, a bank cannot terminate its relationship with a client and block its accounts if its Anti-Money Laundering (AML) concerns are not sufficiently demonstrated in the specific case.

The court held that the standards of reasonableness and fairness imply that termination of a banking relationship can only be based on sufficiently compelling grounds in the given circumstances. This requires due consideration of all interests.

In this context, the court attached importance to the bank’s duty of care and the access of account holders to payment transactions. At the same time, it also considered important that account holders enable the bank to comply with its obligations towards regulators and to protect the reputation of the bank and the integrity of the financial system.

On the basis of AML legislation and the related obligation to investigate, a bank cannot require evidence excluding involvement of the client’s customers and suppliers in money laundering. The bank’s AML-obligation to investigate, regards the client and who is behind the client. It does not regard who is behind the client’s customers, said the court.

The full decision can be read here in Dutch: Rechtbank Amsterdam 30 april 2019, ECLI:NL:RBAMS:2019:3157.

Is requesting enforcement a successful way to elicit an administrative ruling?
Anyone can request a regulator to take enforcement measures against a market party in case of non-compliance with laws and regulations. Special about this case is that the enforcement request at hand was submitted by a market party in relation to conduct concerning its own product. This market party was the holder of a portfolio of credit agreements, for which a regulated entity acted as its portfolio manager.

The purpose of requesting enforcement against oneself, was to obtain a judgment from the court on certain policy amendments the AFM had requested from the manager. The AFM sent a letter to the manager in which it requested these amendments, whilst the amendments affected the market party.

The market party itself was not a licensed entity, but an affiliated undertaking of the portfolio manager which did hold an AFM license.

In the court proceedings, the AFM took the position that it does not have power to take enforcement action against the – unlicensed – market party. The court agreed with the AFM and considered that market conduct supervision of affiliated undertakings takes place through the central regulated legal entity. The latter is supposed to exercise control over the affiliated entities’ compliance with the rules and legislation.

In addition, the market party attempted to object and appeal against the AFM’s letter. The court confirmed however that no appeal lies against the AFM’s letter to the portfolio manager. The reason for this was that the letter was just a confirmation of what was discussed, and not a definitive administrative ruling on applicability of a legal provision.

The full decision can be read here in Dutch: Rechtbank Rotterdam 23 april 2019, ECLI:NL:RBROT:2019:3688.

Limited transparency and public access to information at financial regulators
Under the Government Information Public Access Act (Wet openbaarheid van bestuur), anyone can request a government body for information about an administrative matter. The Dutch Central Bank (De Nederlandsche Bank, ‘DNB’) and its regulatory counterpart the Netherlands Authority for the Financial Markter (Autoriteit Financiële Markten) however, are in principle excluded from the applicability of this Act.

The key question in this case was whether or not this exception for the financial regulators merely regards confidential information relating to supervision of individual financial institutions. This in view of the duty of secrecy as laid down in the Netherlands Financial Supervision Act with regard to confidential information obtained pursuant to supervisory powers.

According to the applicant in question, information on the financing of, in this case, DNB and the funding of financial supervision does not fall under the exception and should be made public.

The Council of State (Raad van State), the highest administrative court for these matters, found that the exception makes no distinction between types of documents. Therefore all documents following from and relating to supervision of financial institutions are excluded from requests to disclose such information.

Also in respect of the requested documents in this case, the Government Information Public Access Act does not apply to DNB. The fact that DNB did provide some information on the topic without being obliged to do so was not considered arbitrary.

The full decision can be read here in Dutch: Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State, 17 april 2019, ECLI:NL:RVS:2019:1236

First compulsory transfer of shares following transfer plan of DNB upheld
This case regards the first compulsory transfer of shares of banks or insurers to a new owner ordered by the Dutch Central Bank (De Nederlandsche Bank, ‘DNB’) and discusses the intensity of the court’s assessment thereof. This specific case regards the transfer of assets in a life insurance company that created quite some media attention.

Given developments potentially jeopardizing the assets and solvency of the life insurer, financial regulator DNB intervened and prepared a plan for transfer of the shares in the life insurer, which instrument DNB has to execute the compulsory transfer of an ailing bank or insurer. In the eyes of DNB, the insurer’s board and shareholders failed to take sufficient measures to strengthen the capital position of the life insurer. DNB ultimately requested the Amsterdam Court to approve its transfer plan and pronounce the transfer regulations.

The courts’ decision was only subject to appeal in cassation with the Supreme Court of the Netherlands.

It has confirmed that the court can approve a transfer plan if it summarily appears that there are dangerous developments regarding the assets, solvency, liquidity or technical facilities.

Although there has been a change in legal terminology to bring the relevant criterion of the Financial Supervision Act (Wet op het financieel toezicht, ‘Wft’) in line with the Bankruptcy Act (Faillissementswet, ‘Fw’), this did not change the extent of the review says the Supreme Court. The court still is to perform a cautious review of such situation.

In the Supreme Court’s view this is exactly what happened. The court examined the substantive arguments of both parties and did not perform a more cautious review than the law requires. As a result it’s decision is upheld. The full decision can be read here in Dutch: Hoge Raad 17 mei 2019 ECLI:NL:HR:2019:746

This update highlights some recent decisions from the Dutch courts relating to regulatory investigations and enforcement measures in the financial services sector which we think are worth sharing. Contact us if you have any questions or find out more about bureau Brandeis’ Financial Services Litigation here.

AFM fine annulled due to a violation of the principle of equality

In this case, the Netherlands Authority for the Financial Markets (Autoriteit Financiële Markten, “AFM”) concluded that an investment company (beleggingsonderneming) acted in breach of the Dutch Financial Supervision Act (Wet op het financieel Toezicht, “Wft”) and underlying regulations. In addition to imposing measures against the investment company, the AFM decided to impose measures against two statutory directors and one employee who was also (indirect) shareholder for having actual control (feitelijk leidinggeven) of the company’s prohibited conduct.

The AFM imposed a heavier measure on the employee (i.e. an administrative fine) than it did on the two statutory directors (i.e. an instructive letter, including a warning). After an unsuccessful objection, the employee appealed with the Rotterdam Court that decided that a different role for the persons involved can in principle justify unequal enforcement by the AFM, for example, in terms of the amount of a fine.

In this case, the difference in measures imposed by the AFM was not proportionate in relation to the difference in culpability and financial interest of the alleged offenders. The court considered that the AFM did not present sufficient relevant circumstances to justify imposing very different measures. It only claimed that the acts of the employee were more seriously culpable than those of the statutory directors, because of an alleged financial benefit for the employee. According to the court, this factor was insufficient to justify imposing very different measures, especially given that an administrative fine is more onerous because it is in principle published – which has a defamatory effect.

The fact that the employee might have had financial benefit of the violation could have resulted in a difference in fines, but not in the huge difference in measures that the AFM made. In conclusion, the court held the appeal well-founded and annulled the challenged decision of the AFM due to a breach of the principle of equality (gelijkheidsbeginsel).

The full decision can be read here in Dutch:

Rb. Rotterdam 13 juni 2018, ECLI:NL:RBROT:2018:6261.

Investigation by supervisor? Your employees won’t be cautioned

A bank located and licensed in Malta that is allowed to offer consumer credit in its home state, completed a notification procedure to also offer consumer credit from Malta to the Netherlands based on the so-called European passport for banks. The AFM however found that the bank was offering consumer credit from a branch office (bijkantoor) in the Netherlands, for which it had not followed the correct notification procedure.

The AFM therefore imposed an administrative fine of EUR 1,7 million on the bank for offering consumer credit without the required license. The bank argued in these interim relief proceedings that the AFM had no grounds thereto and that the intended publication of the fine should be suspended. The court however, saw no reason to suspend the AFM’s decision to impose a fine or suspend or alter the publication thereof.

Interesting about this decision is that a significant part of the evidence on the basis of which the AFM imposed a fine is derived from statements of an employee of the bank who was heard by the AFM during the investigation. The bank argued that the AFM could not use these statements as evidence, because the AFM did not read the employee its rights.

Based on recent decisions of the Dutch Council of State (Raad van State), the court decided that, in principle, there is no obligation to caution employees of a legal entity. The regulator only has to caution representatives (i.e. board members) and natural persons involved for having actual control (feitelijk leidinggevenden) who might be imposed a personal fine.

In this case, in addition to the employee’s statements, the AFM based its decision on information obtained from the bank’s Dutch website and the online DNB Register. According to the court, this evidence, when viewed in conjunction with each other, formed sufficient evidence for the AFM to impose an administrative fine on the Maltese bank.

The full decision can be read here in Dutch:

Rb. Rotterdam 20 december 2018, ECLI:NL:RBROT:2018:10909.

Notifying unusual transactions and monitoring client relationships

In two recent cases, the highest appeal court (College van Beroep voor het bedrijfsleven, “CBb”) reviewed administrative fines that were imposed by the Financial Supervision Office (Bureau Financieel Toezicht, “BFT”). These fines were imposed against an accounting firm (boekhouder-fiscalist maatschap) and a tax consultant (fiscalist) respectively for allegedly breaching their obligation to (i) notify the Netherlands Financial Intelligence Unit (FIU) about unusual transactions of their clients and (ii) continuously monitor client relationships.

The court considered that in addition to the relevant law, decrees and available AML guidelines, other factors can also be relevant to determine whether or not a transaction is to be considered unusual. In both cases, the court found that BFT failed to prove that the respective parties wrongfully did not notify the FIU about certain transactions. The respective parties either did not have actual knowledge of the alleged unusual transactions or had a decent explanation on why the transaction could not be considered as unusual.

BFT also accused both parties of failing to properly monitor their client relationships. BFT held it against the tax consultant that she could not immediately provide evidence about a transaction of one of her clients. According to the court, the tax consultant managed to provide a well-founded explanation for the transaction during the course of the investigation and the alleged failure to monitor client relationships was therefore not upheld.

BFT was however successful in proving that the accounting firm failed to successfully monitor its client relationship. So whilst it may have lacked knowledge about certain transactions and could not be fined for failing to notify the FIU about these transactions, the court decided that this lack of knowledge was due to a failure to perform proper client monitoring – which in itself is a violation of the Wwft.
Both judgments can be read here in Dutch:

CBb 5 februari 2019, ECLI:NL:CBB:2019:48. CBb 5 februari 2019, ECLI:NL:CBB:2019:58.

Unrestricted cooperation charge? Not required to provide will-dependent material

The Dutch Central Bank (De Nederlandsche Bank, “DNB”) investigated whether two related companies were providing payment services without the required license and repeatedly requested them to provide information for this investigation. The companies however claimed they had the right to remain silent. DNB informed them that they had a duty to cooperate (Section 5:20 Awb) and imposed a cooperation charges on each of them, subject to a penalty of EUR 15,000.

The companies only partly complied with the cooperation charges and DNB declared the penalties incurred. In addition, DNB established that the companies violated their duty to assist and imposed an administrative fine of EUR 75,000 on each of them.

On appeal against the cooperation charge, the highest appeal court (College van Beroep voor het bedrijfsleven) held that part of the information requested by DNB was material existing dependent on the will of the companies (wilsafhankelijk materiaal).  DNB therefore should have included a restriction in its cooperation charge, stating that it would not use such will-dependent material for the purpose of imposing a fine or prosecution proceedings.

Given the absence of such restriction, the court declared void the cooperation charge and ordered DNB to amend the decisions. DNB then included the restriction in the cooperation charge and reduced the administrative fines from EUR 75,000 to EUR 65,000.

The court rejected the subsequent appeal of the companies against these amended decisions, as it considered that the companies breached their duty to cooperate. They could – but did not – provide the material that was not will-dependent. The court therefore decided that DNB could rightfully impose the administrative fines. The reduction of the administrative fines was considered proportional. The full decision can be read here in Dutch: CBb 16 april 2019, ECLI:NL:CBB:2019:156.

This update highlights some recent decisions from the Dutch courts relating to the financial services sector which we think are worth sharing. Contact us if you have any questions or find out more about bureau Brandeis’ Financial Services Litigation here.

AFM fines both company and director and major shareholder. No double jeopardy.
Where a company breaches the Dutch Financial Supervision Act (Wet op het financieel toezicht, “Wft”), the financial regulators in the Netherlands can also impose a fine on a natural person involved for having actual control of (feitelijk leidinggeven aan) the prohibited conduct of such company.

The highest administrative court in the Netherlands confirms that this is also possible if such person happens to be both the director and major shareholder of the company. In these circumstances the regulator is to verify whether it is proportionate that the two fines effectively punish the same natural person twofold.

In this case, the Netherlands Authority for the Financial Markets (Autoriteit Financiële Markten, “AFM”) fines a company EUR 10,000 for offering investment services (verlenen van beleggingsdiensten) without a license. In addition, its director and major shareholder is fined EUR 200,000 for having actual control of the prohibited conduct.

The director and major shareholder challenges the proportionality of the fine. He also argues that the fine is to be reduced given his financial capacity. Both arguments however are unsuccessful. The two fines are considered proportionate because the fine for the company has already been reduced to EUR 10,000. The director also fails to prove that he has insufficient ability to pay his personal fine of EUR 200,000. Both fines are therefore upheld.

The full decision can be read here in Dutch: CBb, 7 augustus 2018, ECLI:NL:CBB:2018:413.

AFM is to include restrictions in cooperation charge as to use of requested information.
The AFM sends a regulatory information request (inlichtingenvordering) to a company outside the Netherlands in order to determine whether it is offering consumer credit or providing intermediary services on the Dutch market without the required license.

When the AFM does not receive a reaction to two separate requests, it imposes a cooperation charge subject to a penalty (last onder dwangsom). The alleged credit offeror does not provide any information in response to this cooperation charge. According to the AFM the company incurs the penalty payment as a result.

On appeal the company successfully argues that when the AFM is requesting information within control of the company (wilsafhankelijke informatie) by means of a cooperation charge, the AFM can only do so with the explicit restriction that any information within control of the company shall only be used for supervisory purpose and shall not be used for imposing any administrative fines or criminal charges.

Since the cooperation charge in question did not include a restriction on the use of the requested information, the Trade and Industry Appeals Tribunal (College van Beroep voor het bedrijfsleven, “CBb”) annuls it.

The full decision can be read here in Dutch: CBb, 4 september 2018, ECLI:NL:CBB:2018:444.

Custodian, depository and administrator not found liable for Ponzi-scheme damages.
A fund manager managing three off-shore funds appoints a securities trader as sub-investment manager with the power to invest all assets of the three funds. The fund manager also appoints a financial enterprise as its custodian, depository and administrator. In addition, it requires the custodian to appoint the sub-investment manager as sub-custodian.

The sub-investment manager turns out to be deploying a world wide Ponzi-scheme and goes bankrupt when this is discovered. As a consequence, the three funds also go bankrupt.

Investors in the three funds set up a claim foundation and commence legal proceedings against the financial enterprise that acted as custodian, depository and administrator, arguing that the financial enterprise (i) acted in breach of regulatory obligations regarding outsourcing and protection of investor funds, (ii) breached a duty of care towards the investors, (iii) committed a wrongful act (onrechtmatige daad) against the investors and (iv) issued misleading information.

The court disregards the assertions and rejects the investors’ claims. According to the court, there is no proof that the custodian knew or should have known that the sub-investment manager never actually invested the money from the funds and was essentially running a Ponzi-scheme. At the time, the financial enterprise also had no reason to suspect the fraud. Moreover the court considers that the custodian did not choose to appoint the fraudulent sub-custodian but was required to do so by the fund manager.

The full judgment can be read here in Dutch:
Rb. Amsterdam 22 maart 2017, ECLI:NL:RBAMS:2017:10601.

Both bank and customer have duty of care towards one another. Access to bank account.
While a company is under investigation of the public prosecutor due to suspicions of money laundering and drug trafficking, the police carry out a raid at its offices and seize its bank accounts. As a consequence, the bank terminates its relationship with the company. The company does not accept the termination and commences interim relief proceedings against the bank.

Between May 2017 and January 2018, parties go to court four times. The company states that in the given circumstances it cannot open a bank account with another bank. It therefore argues that its interest in access to a bank account must weigh heavier than the bank’s interest to terminate the relationship due to potential reputational and AML risks. The court finds that the bank was allowed to terminate the relationship because the company had not taken sufficient compliance measures. This has made it impossible for the bank to comply with requirements of the Dutch Anti Money Laundering Act (Wet ter voorkoming van witwassen en financiering van terrorisme, “Wwft”).

However, new facts come to light and the company starts new interim relief proceedings in order to re-open its bank accounts. And with success.

Given the changed circumstances (i.e. the public prosecutor dropped the investigation and the company took serious measures to strengthen its compliance and reduce AML-risks) the court now rules that the bank should allow access to the bank accounts again. In this latest decision the court emphasizes that both parties have a duty of care (zorgplicht) towards one another, and the fact that the company took serious measures to reduce AML risks shows that it has fulfilled this duty towards the bank.

The full judgment can be read here in Dutch:
Rb. Amsterdam 2 november 2018, ECLI:NL:RBAMS:2018:7931.

Decision to place payment service provider under administration can be published.
The Dutch Central Bank (De Nederlandsche Bank, “DNB”) decides to appoint an administrator (curator) at a payment service provider (betaaldienstverlener, “PSP”) for not complying with the Dutch Financial Supervision Act (Wft), the Dutch Anti Money Laundering Act (Wwft) and the Sanctions Act 1977 (Sanctiewet 1977). DNB also decides to publish this decision, since it is in principle obligated to publish administrative sanctions (bestuurlijke sancties) pursuant to section 1:97 Wft.

The PSP commences interim relief proceedings in an attempt to prevent publication. It argues, among other things, that (i) being placed under administration is not an administrative sanction that is to be published pursuant to section 1:97 Wft and (ii) PSD1, which is implemented in the Wft, does not provide a specific ground for publishing these types of sanctions (i.e. being placed under administration). The PSP’s arguments do not succeed.

Even though the appointment of an administrator in principle has an internal effect and does not necessarily have to be disclosed, the interim relief judge considers the appointment of an administrator at the PSP an administrative sanction within the meaning of section 1:97 Wft that can be made public.

The judge also holds that, although PSD1 does not provide a specific possibility for publishing these types of sanctions, publication is possible under the Wft. PSD1 gives Member States the liberty to enforce the directive in a manner they deem fit, as long as the enforcement measures are effective, proportionate and dissuasive. According to the interim relief judge, this is the case with publishing the decision to place the PSP under administration.

The full decision can be read here in Dutch:
Rb. Rotterdam 18 juli 2018, ECLI:NL:RBROT:2018:8284.

Bank may have certain duty of care vis-à-vis professional third-party investors.
It is settled case law of the Dutch Supreme Court (Hoge Raad, “HR”) that under circumstances banks have a special duty of care not only vis-à-vis its clients but given their social function also vis-à-vis non-expert third parties. The Amsterdam Court of Appeal now rules that banks, to some extent, also have a duty of care towards third parties that are acting in a professional capacity.

The Court of Appeal considers that, although professional parties are expected to be able to make their own investment decisions and ask for advice when needed, a bank may have a duty of care towards third parties acting in a professional capacity when it discovers irregularities on accounts held with the bank. When determining the scope of the bank’s duty of care, the fact that parties are acting in a professional capacity can be taken into account.

In this case, a client of the bank has embezzled money from investors using a main account at the bank. The investors have been invited to deposit money to sub accounts that would be invested via the main account.

The Court of Appeal considers that the irregularities on the accounts in question became known to the bank. It also considers that the bank identified representatives of the investors in person at a local bank office in Brussel when they opened the sub accounts and that it was aware of the investors’ co-signing rights on the sub accounts. The fact that the bank nevertheless has failed to inform the investors when it closed the main account and all sub accounts, is considered a breach of its duty of care towards these third party investors.

Although the bank successfully argued that it could not disclose that it was investigating potential fraud of its client, also given the general prohibition from disclosing (tipping-off) reports of suspicious transactions (ongebruikelijke transacties), it should have neutrally informed the investors that the sub accounts were closed, says the Court of Appeal.

The full judgment can be read here in Dutch:
Hof Den Haag 25 september 2018, ECLI:NL:GHDHA:2018:2417.

December 2018.

Simone Peek & Casper Rooijakkers