Per 1 juli 2021 gelden er strengere eisen voor telemarketing. Tot die datum was het voor het bellen van particulieren voor marketingdoeleinden voldoende om te controleren of de particulier zich niet had ingeschreven in het zogenaamde “bel-me-niet” register. Door een wetswijziging is dit vanaf 1 juli niet langer genoeg. In beginsel is vanaf dat moment toestemming vereist.

Opt-out wordt opt-in

Artikel 11.7 van de Telecommunicatiewet bevat de regels voor ongevraagde commerciële, ideële en charitatieve communicatie via onder meer e-mail en telefoon. Per 1 juli worden de daarin opgenomen regels voor het overbrengen van dergelijke communicatie per telefoon aangescherpt.

Momenteel is het nog voldoende om voor het bellen van particulieren (dit zijn consumenten, maar ook eenmanszaken, vennootschappen onder firma, commanditaire vennootschappen of maatschappen waar zzp’ers vaak gebruik van maken) het bel-me-niet register te raadplegen. Heeft de particulier zich geregistreerd dan mag hij, behoudens een paar uitzonderingen, niet gebeld worden. Dit wordt ook wel een “opt-out”-systeem genoemd, omdat je gebeld mag worden zolang je je niet hebt afgemeld. Vanaf 1 juli wordt dit “opt-in”. Voor het bellen van particulieren is vanaf die datum voorafgaande toestemming vereist. Voor e-mail gold al een toestemmingsvereiste dat nu dus ook voor marketing per telefoon gaat gelden.

De toestemming moet voldoen aan de vereisten van de Algemene verordening gegevensbescherming. Dat betekent dat de toestemming vrij, specifiek en geïnformeerd moet zijn en moet blijken uit een ondubbelzinnige wilsuiting. De particulier moet dus vrij zijn om zijn toestemming te geven of weigeren, moet goed weten aan wie en waarvoor hij precies toestemming geeft en er is een actieve handeling nodig. Vooraf aangevinkte hokjes of een bepaling in de algemene voorwaarden of privacy statement zijn onvoldoende.

Verder is nieuw dat het bellen met een afgeschermd telefoonnummer niet is toegestaan.

Uitzonderingen

Op het toestemmingsvereiste zijn een paar uitzonderingen, namelijk voor:

• bestaande klanten en donateurs, vrijwilligers en deelnemers aan manifestaties van ideële of charitatieve organisaties (zoals goede doelen en politieke partijen) voor zover het telefoontje gaat over eigen, gelijksoortige producten en diensten, indien zij bij het verkrijgen van de gegevens in de gelegenheid zijn gesteld om bezwaar te maken;
• rechtspersonen die handelen in de uitoefening van een beroep of bedrijf indien zij hun telefoonnummer specifiek voor dergelijke communicatie bekend hebben gemaakt;
• abonnees die gevestigd zijn buiten de Europese Economische Ruimte (de EU, Liechtenstein, Noorwegen en IJsland) indien voldaan wordt aan de daar toepasselijke regels voor telemarketing.

Van bestaande klanten is sprake wanneer een persoon eerder een product of dienst heeft aangeschaft of nog gebruik maakt van een dienst. De vraag is echter hoe lang de gegevens in dit kader bewaard en gebruikt mogen worden. Dit geldt ook voor donateurs, vrijwilligers en deelnemers aan manifestaties van goede doelen en politieke partijen. Om die reden is in de wet opgenomen dat hiervoor een termijn kan worden bepaald. De Autoriteit Consument & Markt (ACM) hanteert hiervoor vooralsnog een termijn van 3 jaar na het einde van de klantrelatie, maar mogelijk wordt dit nog aangescherpt.

Verder is niet geheel duidelijk wat wordt verstaan onder “deelnemers aan manifestaties”. In de Memorie van Toelichting wordt gesproken over personen die “aantoonbaar met een goed doel sympathiseren” en de ACM geeft aan dat het kan gaan om personen die bij een demonstratie zijn geweest. Wat dit precies inhoudt, zal nog moeten blijken.

Wat betreft de uitzondering voor rechtspersonen die handelen in de uitoefening van een beroep of bedrijf geldt dat de ACM deze uitzondering strikt interpreteert. Dat een telefoonnummer is opgenomen in het KvK-register is in ieder geval onvoldoende.

Aanleiding en gevolgen

Aanleiding voor de aanscherping is volgens de Memorie van Toelichting het grote aantal klachten over telemarketing bij ConsuWijzer (het klachtloket voor consumenten van de ACM). Ook zouden consumenten geen prijs stellen op telemarketing, zoals blijkt uit het feit dat er bijna 10 miljoen telefoonnummers geregistreerd staan in het bel-me-niet register. Daarnaast speelt mee dat de Europese Commissie in het voorstel van de ePrivacy Verordening uitgaat van een toestemmingsvereiste voor alle vormen van marketing, maar dat die Verordening nog op zich laat wachten terwijl een snelle oplossing gewenst is.

De wijziging heeft evident gevolgen, met name voor telemarketeers en hun klanten. Zij zullen zich vanaf 1 juli moeten vergewissen of zij zich kunnen beroepen op toestemming of een van de uitzonderingen. Dat is gezien de eisen die gelden voor toestemming en voor de uitzonderingen meestal niet eenvoudig, en zeker een stuk ingewikkelder dan het controleren van het bel-me-niet register. De bewijslast rust daarbij bovendien op de partij die gebruikmaakt van telemarketing. Wij raden daarom aan om goed vast te leggen wie, wanneer en waarvoor toestemming verleent of wanneer een persoon zijn laatste aankoop of donatie verrichtte. Daarbij moet er uiteraard ook rekening mee worden gehouden dat er niet onnodig veel gegevens worden vastgelegd. Wij denken graag mee over hoe een organisatie dit het beste in kan richten.

Het is vervolgens de vraag wat er gebeurt wanneer telemarketeers dit niet goed controleren en bellen zonder een beroep te kunnen doen op verkregen toestemming of een uitzondering. De ACM houdt toezicht op de naleving van de verplichtingen die volgen uit artikel 11.7 Telecommunicatiewet en heeft in het verleden regelmatig boetes opgelegd aan partijen die de regels overtraden. Zij heeft aangekondigd consumenten actief te informeren over de strengere regels en roept hen op te klagen zodat zij kan handhaven. Daarnaast kan de Autoriteit Persoonsgegevens handhaven wanneer het gaat om een onrechtmatige verwerking van persoonsgegevens (in het Samenwerkingsprotocol tussen ACM en de Autoriteit Persoonsgegevens is dit nog niet specifiek geregeld). Bij het gebruik van telefoonnummers van particulieren zonder de vereiste toestemming zal veelal sprake zijn van een dergelijke verwerking. Bij het bellen van particulieren loopt men na 1 juli dus een groter en (mogelijk) dubbel handhavingsrisico.

Vragen?

Neem gerust contact op met Silvia van Schaik of Marieke Berghuis.