In Nederland kunnen consumenten en bedrijven bij de Stichting Reclame Code (“SRC”) klachten indienen over reclame-uitingen. De Reclame Code Commissie (“RCC”) of het College van Beroep (“CvB”) kan bepalen dat deze in strijd is met één of meer regels uit de Nederlandse Reclame Code (“NRC”).[1] Maar hoe zit het ook alweer met de RCC, het CvB, de NRC en de gevolgen van een uitspraak?

Stichting Reclame Code

De Stichting Reclame Code (“SRC”) is opgericht op initiatief van stakeholders die betrokken zijn bij het verzorgen van reclame (zoals: adverteerders, communicatieadviesbureaus, consumentenorganisaties en de media). De NRC is dus een vorm van zelfregulering, die bestaat naast de gewone regels en plichten die voortvloeien uit bijvoorbeeld het civiele recht, het consumentenrecht en het strafrecht.

Nederlandse Reclame Code

In overleg met deze stakeholders heeft de SRC de NRC opgesteld. Daarin zijn regels vastgelegd die bij reclame-uitingen in acht dienen te worden genomen. Zo mogen reclame-uitingen de consument niet misleiden of mogen deze niet in strijd zijn met “de goede smaak en fatsoen”. Deze algemene regels gelden voor alle Nederlandse reclames. Daarbij kun je denken aan reclames op de radio, televisie of in drukwerk, maar bijvoorbeeld ook aan de verpakking van een product of reclame via influencers op social media.

Reclamecodes

De NRC omvat de Algemene Reclamecode en de twintig Bijzondere Reclamecodes. De Bijzondere Reclamecodes hebben betrekking op reclame-uitingen voor specifieke producten of diensten, gericht op een specifieke doelgroep of op een specifieke wijze van verspreiding van de reclame. In de Bijzondere reclamecodes wordt dus eigenlijk een nadere invulling gegeven van de algemene bepalingen voor specifieke gebieden.

Voorbeelden hiervan zijn: Reclamecode Sociale Media, Reclamecode voor kansspelen die worden aangeboden door vergunninghouders ingevolge de Wet op de kansspelen, Reclame Code voor Fieldmarketing en de Reclamecode voor alcoholhoudende dranken.

Beoordeling klachten

De RCC houdt zich bezig met het beoordelen van klachten over een reclame-uiting in verband met de NRC. Iedereen kan heel eenvoudig een klacht indienen tegen een reclame-uiting door middel van een (online) klachtenformulier. Voor consumenten is het indienen van een klacht zelfs gratis.

Tegen een beslissing van de RCC kan in beroep worden gegaan bij het CvB.

De RCC en het CvB bestaan uit vertegenwoordigers van adverteerders, communicatiebureaus consumentenorganisaties. De voorzitter is altijd een jurist.

Gevolgen uitspraken

De uitspraken van de RCC en het CvB zijn niet in rechte afdwingbaar, maar wel gezaghebbend.[2]

Aanbeveling

Als een reclame in strijd met een reclamecode wordt geacht, dan ontvangt de betrokken adverteerder een zogeheten “aanbeveling” om in de toekomst niet meer een dergelijke reclame te maken. In het geval dat er een aanbeveling wordt gegeven maar de adverteerder deze niet opvolgt, wordt het dossier als “non-compliant” genoteerd en wordt de Autoriteit Consument en Markt (“ACM”) hiervan op de hoogte gesteld. De ACM kan vervolgens eventueel bestuursrechtelijk optreden (bijvoorbeeld met een boete of een last onder dwangsom).

Het is ook mogelijk dat een adverteerder een fout erkent en zelfstandig besluit om passende maatregelen te treffen of de reclame niet meer uit te zenden. In dat geval kan de RCC beslissen om een aanbeveling achterwege te laten of te geven ‘voor zover nodig’.

Vrijblijvend advies

Bij een gegronde klacht over een reclame-uiting voor een denkbeeld volstaat de RCC met een “vrijblijvend advies”.[3]

Alert

Wanneer het gaat om een ernstige overtreding of indien een adverteerder herhaaldelijk in de fout gaat, kan een aanbeveling of een vrijblijvend advies in combinatie met een “alert” worden opgelegd. Op deze manier wordt de uitspraak onder de aandacht gebracht.

Andere gevolgen

Een ander feit dat de uitspraken kracht bijzet, is het feit dat alle uitspraken (zowel compliant als non-compliant) op de website van de SRC worden geplaatst. Ook hebben de bij de SRC aangesloten partijen zich verplicht om hun mediakanalen niet open te stellen voor als “non-compliant” aangemerkte reclame-uitingen. Dat kan in de praktijk tot gevolg hebben dat de betreffende reclame-uiting niet meer wordt uitgezonden op de Nederlandse radio of televisie.

Voorbeelden

Enkele voorbeelden van spraakmakende klachten:

• Het CvB (december 2017): Google plaatste een reclame-uiting waarop een “privacyschuif” is afgebeeld met de bijgaande tekst “uw gegevens, u beslist”. De uiting werd in strijd met artikel 5 NRC geacht omdat deze de consument onvoldoende informeerde over de feitelijke gevolgen van de privacyschuif.
• De RCC (november 2017): In een televisiecommercial van Reaal is te zien dat Freek Vonk door zijn schuur loopt en ziet dat zijn terrarium “Reuzen houtkever – Ferdy – Brazilië” leeg is. Vervolgens stort de schuur – die volledig van hout is – in. Daarop volgt de tekst dat het bij Reaal “lekker geregeld is”. De RCC achtte deze reclame-uiting misleidend (in strijd met artikel 7 NRC), omdat de indruk wordt gewekt dat de schade ontstaan door de houtkever wordt gedekt door de polis van Reaal. Echter, na een grondige lezing van de polis van Reaal volgt dat schade door ongedierte niet gedekt wordt.
• De RCC (oktober 2017): Doutzen Kroes plaatste een foto op Instagram in een “huiselijke omgeving” met de hashtag #natureliswelzolekker. De RCC achtte deze uiting in strijd met artikel 3 sub a en b Reclame Code Social Media, nu de tekst in de hashtag onderdeel is van de reclamecampagne van Rivella en er geen vermelding van een betaalde samenwerking is.

Advies

In geval van een klacht is het dus van belang om uw standpunt goed naar voren te brengen. bureau Brandeis kan u daarbij bijstaan of adviseren. Neemt u daarom gerust contact op [contact link]

[1] Uit de cijfers in het jaarverslag van de RCC blijkt dat er in 2016 3.696 klachten over reclame-uitingen zijn ingediend

[2] Het gezag van de uitspraken blijkt uit het percentage compliance na de uitspraken van de RCC en CvB: 96%.

[3] Zie bijvoorbeeld met betrekking tot een reclame-uiting van de SP: https://www.reclamecode.nl/webuitspraak.asp?ID=163764&acCode.