Nijntje is al drie dagen wakker.  Ze zit lekker op de pep. “Pep is slecht” zegt mammie, “niet met me fokken” roept Nijntje, “Ik sta super strak”.  Nijntje weet wat goed spul is, mammie is een mellow-teef.

Onder andere deze tekst met afbeelding van Nijntje is inzet van een al jaren slepende procedure tussen Dick Bruna en Punt.nl. Onlangs heeft het Hof Amsterdam arrest gewezen in deze zaak en Nijntje kreeg het lid op haar neus. Wat het arrest zo bijzonder maakt is dat het in feite de “parodie-exceptie” heeft omarmd in het merkrecht. In het auteursrecht was al langer bepaald dat je gebruik mocht maken van andermans werk als je daar de draak mee wil steken. Er is zelfs een aparte bepaling, artikel 18b, voor in de Auteurswet opgenomen.

Nu kom je er niet met alleen met het pareren van auteursrechten als het om Nijntje gaat. Nijntje zit juridisch muurvast dicht getimmerd, ook met merkrechten. En dus wekte het bij ons advocaten geen verbazing dat de grappig bedoelde uitingen op een aantal websites van Punt.nl door Dick Bruna helemaal niet grappig werd gevonden en Punt..nl prompt werd gedagvaard in kort geding wegen inbreuk op auteursrecht en merkrecht.

In eerste instantie leverde het kort geding nog een gelijk spel op. Voor de uitingen die niet door het merkrecht werden beschermd, honoreerde de rechter het beroep op de auteursrechtelijke parodie-exceptie (1-0) voor Punt.nl, voor de overige plaatjes deed hij dit niet, omdat ze volgens hem niet door de merkenrechtelijke bescherming konden breken (1-1).

Dick Bruna was niet tevreden met een gelijkspel en wilde de wedstrijd nog een keer spelen. En in ons rechtssysteem werkt her dan zo, dat je ook kunt verliezen en aldus geschiedde bij het Hof. Eerst stelt het Hof  vast dat alle afbeeldingen vallen onder de auteursrechtelijke parodie-exceptie (1-0 voor Punt.nl). Vervolgens fietst ze de parodie-exceptie onder het Merkrecht  en wel onder artikel 2.20 lid 1 sub d Benelux Verdrag Intellectueel Eigendom: “overig gebruik met een geldige reden”. (2-0 voor Punt.nl)  Het Hof introduceert dus een mogelijk beroep op de parodie onder het merkrecht met een omweg.

Kan nu voortaan iedereen op die manier merkrechten omzeilen? Nee, zo is het ook weer niet. Het hof stelt wel voorwaarden. Het moet gaan om niet concurrerend gebruik met een humoristische bedoeling. Daarnaast moet er voldoende afstand worden bewaard tot een merk en mag er geen verwarringsgevaar optreden. Het was Dick Bruna die in hoger beroep ging en uiteindelijk nog slechter af was dan in eerste instantie. Hij verloor alles en werd veroordeeld tot het betalen van € 35.000,– advocaatkosten.

Hof Amsterdam, super strak, super cool, super vet!