Ik stel voor dat we de Nevenrechten met onmiddellijke ingang afschaffen.

Wat zijn eigenlijk nevenrechten? Met deze term, worden in het boekenvak doorgaans de rechten aangeduid die anders zijn dan het recht om een boek als papieren boek uit te geven. Denk daarbij aan het uitgeven als e-book, het toestaan dat een boek verfilmd wordt etc. etc. Deze tweedeling in rechtentoedeling heeft ook zijn weg gevonden in het zogenaamde Modelcontract voor de uitgave van oorspronkelijk Nederlandstalig literair werk.

De gedachte achter dit Modelcontract is inmiddels achterhaald. Door de term nevenrechten te hanteren, wekt men de indruk dat het hier gaat om rechten die minder belangrijk zijn.

En op dit moment, eerlijk is eerlijk, zijn alle andere rechten dan het recht om een boek in papieren vorm (primaire recht) uit te geven ook minder belangrijk. Maar op dit moment is evenmin te zeggen welke vorm van exploitatie binnen laten we zeggen een jaar of drie de overhand zal hebben gekregen. En toch sluiten uitgevers en auteurs ook vandaag de dag contracten, waarbij het te verschijnen boek pas over jaren zal verschijnen en waarbij de nadruk wordt gelegd op de zogenaamde primaire rechten. Mijn voorstel is daarvan af te stappen.

In de muziekindustrie was ooit de exploitatie van dragers (elpees en cd’s) leidend. Artiesten traden op met als doel zo veel mogelijk cd’s te verkopen. Vandaag de dag zijn de rollen omgedraaid. Artiesten verkopen cd’s of digitale downloads of geven die zelfs weg met het oogmerk zo veel mogelijk mensen naar hun concerten te trekken. Bezoekers zijn vervolgens bereid een godsvermogen te betalen om bij die concerten aanwezig te mogen zijn. Het verdienmodel is dus verhuisd van het verkopen van dragers naar optredens.

Om die reden is al jaren geleden het zogenaamde 360-model geïntroduceerd in de muziekbranche. Die 360 staat voor een deal waarbij de exploitant een aandeel krijgt in alle rechten van de artiest. Een voorbeeld van een dergelijke overeenkomst kunt u vinden op onze website, de Bousie Exploitatie Overeenkomst, oftewel BEO. Of het nu gaat om de verkoop van cd’s, om optredens, om merchandising, synchronisatierechten (bijvoorbeeld filmmuziek) etc. etc., de exploitant deelt mee.

Zouden de muziekmaatschappijen (die vroeger platen maatschappijen heetten) hun contracten niet zo inrichten, dan zouden ze inmiddels allemaal failliet zijn. Door de 360-deal zijn muziekmaatschappijen beter in staat hun investeringen in bijvoorbeeld marketing en begeleiding terug te verdienen.

Mij lijkt dat de uitgevers en de auteurs zo snel mogelijk met een nieuwe overeenkomst moeten komen waarbij meer recht wordt gedaan aan de zich snel opvolgende ontwikkelingen. Omdat de ervaring leert dat het wel even zal duren voordat overeenstemming over een nieuwe overeenkomst wordt bereikt, lijkt het mij nuttig dat alle uitgevers, met ingang van vandaag, voortaan over alle rechten gelijkelijk onderhandelen. Vergeet het onderscheid tussen primaire en nevenrechten. Bepaal gewoon een percentage voor het recht om een verhaal op alle mogelijke manieren te exploiteren. Dan hoef je je zelf niet voor je kop te slaan als je over drie jaar een boek waar je keihard voor hebt gewerkt wilt laten verfilmen en er achter komt dat je hebt afgesproken dat dit alleen maar kan als je vooraf schriftelijke toestemming van de auteur hebt gekregen.