Vergeleken met 2015 telt Nederland 500 boekwinkels minder, vooral in het coronajaar 2021 ging het hard, minus 8,1 %. En de trend zal nog wel even doorzetten als je je bedenkt dat boekverkopers gemiddeld 54 jaar oud zijn en 80% 45 jaar of ouder is. Kortom boekverkopers sterven langzaam uit. Het is geen big bang a la het uitsterven van die andere dinosauriërs, maar het lijkt wel een onontkoombare neergang.

De vraag is natuurlijk of dat erg is. Oordeel zelf. Uit onderzoek blijkt dat lezers langer leven. Ook werkt lezen erg goed tegen stress (reduceert dat met 68% gemiddeld), werkt zelfs beter dan wandelen of muziek luisteren. Van (fysieke boeken) lezen slaap je beter, in ieder geval een stuk beter dan als je voor het slapen gaan op je mobiel zit. Fervente lezers zijn veel betere studenten. En last but not least, lezers van literatuur (sorry gaat niet op bij ongelaagde boeken) zijn meer empathisch. Men gaat er van uit dat dat te maken heeft met het feit dat een literaire lezer moeite moet doen soms zeer gelaagde persoonlijkheden te doorgronden. En dat betekent dat je meer open leert staan voor allerhande afwijkingen van de norm. Kortom, een lezer is slimmer, meer ontspannen en gelukkiger dan een niet-lezer.

Het gaat bij dit soort onderzoeken overigens wel over een bepaalde manier van lezen. Het bestuderen van etiketten van levensmiddelen valt er bijvoorbeeld niet onder en al helemaal niet het lezen van chatberichten. Die werken zelfs averechts, omdat je daar leeslui van wordt.

Als we er even van uit gaan dat boekwinkels helpen met mensen aan het lezen te houden, dan zou je dus denken dat een zichzelf respecterende overheid er alles aan doet om de boekwinkel te steunen. Om het lezen zo aantrekkelijk te maken dat er meer mensen naar de winkel komen en ook meer mensen een boekwinkel willen beginnen of overnemen of er in werkzaam willen zijn.

Het behouden van een vaste boekenprijs en een laag btw-tarief daar ben ik van overtuigd, helpt hier onvoldoende. Vaste prijzen leiden niet per definitie tot een hoger aanbod, laat staan tot meer lezers. Ik zou verwachten dat cultuurbeleid dat aan leesbevordering wil doen, zich richt op meer dan deze afgetrapte instrumenten. Ik zou er voor zijn dat er een omvangrijke subsidiepot beschikbaar komt voor boekwinkels, subsidieer bijvoorbeeld de CPNB en individuele boekwinkels. Zorg voor aantrekkelijke arbeidsomstandigheden voor de boekverkoper, zorg voor een aantrekkelijk vestigingsklimaat. En als de overheid serieus werkt aan dit geluk, dan betalen wij als lezer dit dubbel en dwars terug. Gelukkiger mensen zorgen immers voor minder problemen en zijn dus kosten-efficiënt, ik zou er vergif op innemen dat de baten hoger zijn dan de kosten. Kortom overheid, als u wilt bezuinigen, subsidieer dan het boekenvak.

Hans Bousie