Illegaal downloaden bestaat niet. Dat is alvast misverstand nummer 1. Je mag downloaden zoveel je wilt in Nederland, maakt ook niet uit of je downloadt uit illegale bron. Wat niet mag is uploaden zonder toestemming van de auteursrechthebbende. En met die beperking kun je de gemiddelde downloader vaak toch nog te grazen nemen omdat veel sites waarvan je bestanden kunt downloaden aan de achterkant een vinkje hebben aanstaan waardoor de onschuldige downloader gelijktijdig illegaal uploadt. Wie deze alinea doorleest realiseert zich natuurlijk dat deze Kafkaëske situatie alleen maar kan zijn verzonnen door juristen, waar zouden we zijn zonder?

Het doel van deze column is niet om er eens uitgebreid voor te gaan zitten om de arme lezer uit te leggen waarom juristen met een dergelijke redenering kunnen leven. Nee, ik wil het graag hebben over de onrust die is ontstaan over het schijnbaar ongebreidelde downloaden van digitale boeken. Zowel auteurs als uitgevers klagen steen en been. Betrokkenen uit de muziekindustrie lachen zich inmiddels een bult om alle commotie en vragen mij of het boekenvak de afgelopen 15 jaar heeft liggen slapen.

Volgens een recent onderzoek van GFK zouden negen van de tien boeken die op een ereader staan onbetaald gedownload zijn. Volgens een recent artikel in het AD ontdekte Saskia Noort dat haar boek “ Debet” op één site maar liefst 15.000 keer was gedownload zonder betaling.

De reacties zijn voorspelbaar. Volgens sommigen (de SP gaat er al Kamervragen over stellen) betekent dit regelrechte diefstal van de rechthebbenden. Lopen auteurs en uitgevers daardoor inkomsten mis en zou het zelfs een verklaring zijn voor de geringe penetratiegraad van eboeken in Nederland. Dream on.

Toen 15 jaar geleden de muziekindustrie werd geconfronteerd met onbetaald digitaal kopiëren, leidde dat tot dezelfde reacties. Er werd luidkeels geroepen dat het hier ging om illegaliteit (not), dat het ging om criminaliteit (not) en dat het ging om broodroof (er zijn aanwijzingen dat mensen die veel downloaden ook veel kopen). En dus ging men het onbetaald downloaden te vuur en te zwaard te lijf. Er werd geprocedeerd tegen donwloaders (met name in de VS), de prijzen van digitale downloads werden door de industrie kunstmatig hoog gehouden en er werden miljoenen uitgegeven aan beveiliging.

Het resultaat van dat alles? Pirate Bay bestaat nog steeds. Digitaal downloaden begint haar belang te verliezen ten faveure van streaming muziek luisteren (betaald, ja ja) en niemand gelooft meer in beveiliging. Kortom in de muziekindustrie is het zo langzamerhand niet meer van belang of kopiëren of downloaden juridisch is toegestaan. Het onvermijdelijke is aanvaard. Er wordt gekopieerd als iets digitaal beschikbaar is. En het enige dat je daar tegen kunt doen is niet dezelfde fouten maken als de muziekindustrie. Dus niet de prijzen hooghouden, een prijs van € 15,– voor een eboek is veel te hoog. Beveiligen is zinloos, elke beveiliging is te kraken. Procederen kost veel geld (laatste procedure Brein Pirate Bay alleen al meer dan 3 ton aan advocaatkosten) en levert niets op. Dergelijke vergaande maatregelen zijn te vergelijken met het invoeren van de doodstraf voor het rijden door rood licht. Met dat verschil dat dat waarschijnlijk wel helpt.

En wat moet je dan wel doen? Alternatieven bieden. Zorg dat de toegang tot boeken digitaal of analoog zo laagdrempelig is als maar mogelijk. Verlaag de prijzen als het even kan, of varieer er mee. Stop met beveiliging. Onderzoek of streaming ook waar het gaat om boeken een levensvatbaar businessmodel is. Afgelopen jaar verdiende alleen al de muziekbranche in Nederland 38 Miljoen EURO aan Spotify. Verbieden en beschermen zijn op Internet doodzondes. Faciliteren is het enige dat helpt.