Europese richtlijnen zijn Europese wetgevingsinstrumenten die alle lidstaten van de Europese Unie moeten implementeren in hun nationale wetgeving. Richtlijnen bevatten bepaalde doelstellingen waar de lidstaten aan moeten voldoen. Richtlijnen zijn erop gericht om de wetgeving in de Europese Unie dichter bij elkaar te brengen – te “harmoniseren” – en op elkaar af te stemmen. Het beoogde resultaat staat vast, maar de manier waarop dat resultaat moet worden bereikt nog niet. Anders dan geldt voor verordeningen, werken richtlijnen niet rechtstreeks door in de nationale rechtsorde. De lidstaten moeten richtlijnen nog uitwerken in nationale wetgeving, met inachtneming van de specifieke situatie in hun eigen land.

In zaken die wij behandelen hebben wij – onder meer – veel te maken met de volgende richtlijnen:

• De handhavingsrichtlijn (richtlijn 2004/48/EG);
• De auteursrechtrichtlijn (richtlijn 2001/29/EG);
• De softwarerichtlijn (richtlijn 2009/24/EG);
• De merkenrichtlijn (richtlijn 2008/95/EG);
• De richtlijn consumentenbescherming (richtlijn 2011/83/EU);
• De richtlijn oneerlijke bedingen (richtlijn 93/13/EEG);
• De richtlijn misleidende en vergelijkende reclame (richtlijn 2006/114/EG);
• De richtlijn audiovisuele mediadiensten (richtlijn 2010/13/EU).

Een groot aantal beleidsterreinen en rechtsgebieden valt onder het intellectuele eigendomsrecht en is inmiddels geharmoniseerd. Dit geldt onder meer voor het intellectuele eigendomsrecht, het mededingingsrecht en het consumentenrecht. Dat betekent dat we bij de toepassing van deze vakgebieden zonder meer te maken hebben met de toepasselijke richtlijnen.

Richtlijnen zijn, net als verordeningen, een vorm van secundair unierecht. Het primaire Unierecht bestaat uit de Verdragen van de EU en het Handvest van de Grondrechten. Een richtlijn is verbindend in al haar onderdelen, zij het dat de lidstaten de vorm en middelen mogen kiezen waarmee zij aan de richtlijn voldoen. Een richtlijn kan minimum- of maximumharmonisatie bevatten. In het eerste geval stelt de richtlijn alleen een minimumgrens en mogen lidstaten strengere regels hanteren. In het geval van maximumharmonisatie regelt de richtlijn echter alles en mogen lidstaten geen andere regels stellen dan die de richtlijn voorschrijft.

De belangrijke rol van richtlijnen komt goed tot uitdrukking in de verplichting tot richtlijnconforme interpretatie. Dit betekent dat nationale wetgeving zoveel mogelijk moet worden uitgelegd in het licht van de doelstellingen van de toepasselijke Europese richtlijnen.  Wanneer een nationaal voorschrift strijdig is met een (bepaling in) een richtlijn, moet de rechter het nationale voorschrift buiten toepassing laten.

De specialisten van bureau Brandeis zijn uitstekend thuis in het Europese recht. Zij voeren meerdere procedures bij het Europese Hof van Justitie, waarin de uitleg van richtlijnen centraal staat. Niet alleen kennen zij de bestaande richtlijnen, zij volgen – als onderdeel van de public policy-praktijk – ook nauwgezet de nieuwe ontwikkelingen en richtlijnvoorstellen op de relevante vakgebieden. Waar mogelijk, beïnvloeden zij het wetgevingsproces door deelname aan consultaties.