Collectieve acties, of class actions, zijn procedures waarin namens meerdere partijen wordt opgekomen, vaak door middel van een stichting of vereniging.

Meestal gaat het om massaschade, dat wil zeggen financiële (materiele of immateriële) benadeling (bijvoorbeeld koersgerelateerde schade met betrekking tot aandelen, kartelschade, verlies van controle over persoonsgegevens of productaansprakelijkheid) maar de zaak kan ook een meer algemeen belang hebben (bijvoorbeeld milieumaatregelen of voorkomen van misleidende reclames). In de Verenigde Staten zijn collectieve acties rond massaschade aan de orde van de dag. In Nederland is het aantal class actions over de jaren heen vrij stabiel, hoewel die tegenwoordig wel meer aandacht (in media) lijken te trekken dan voorheen.

bureau Brandeis is bij meerdere spraakmakende class actions in Nederland betrokken en heeft daarom veel ervaring met deze vorm van geschilbeslechting.

Verschillende class actions

Afhankelijk van het type schade en ook (de aantallen) benadeelde partijen, kunnen class actions op verschillende manieren worden vormgegeven. Zo kunnen individuele vorderingen aan een stichting worden overgedragen (op basis van het cessie / assignment model), die dan op eigen naam en titel schadevergoeding vordert. Daarnaast kan een stichting of een vereniging op grond van art. 3:305a BW ook opkomen namens een of meerdere groepen benadeelden partijen.

Bij massaschade gaat het om grote aantallen benadeelden die dezelfde soort op geld waardeerbare schade hebben geleden door toedoen van één of een beperkt aantal schadeveroorzaker(s) en waarbij dezelfde of soortgelijke juridische en feitelijke vragen spelen. Het kan bijvoorbeeld gaan om misleiding van aandeelhouders in een beursfonds, het verzwijgen van technische gebreken bij massaal verkochte consumentenproducten, of collectieve schadevergoeding door partijen die door kartelvorming op onrechtmatige wijze voordelen hebben behaald.

Door de introductie van de Wet collectieve afwikkeling massaschade (WCAM) in 2005 kunnen in Nederland massaschadezaken collectief worden geschikt en kunnen deze schikkingen door het Gerechtshof Amsterdam verbindend worden verklaard. De verbindendverklaring brengt mee dat ook benadeelden die zelf niet betrokken waren bij de schikking, hieraan rechten kunnen ontlenen. Als de benadeelde niet gebonden wenst te zijn aan de schikking kan hij dit binnen een vastgestelde termijn aangeven,  de zogenaamde ‘opt out’.

Met ingang van 2020 is de Wet Afwikkeling Massaschade in Collectieve Actie (WAMCA) in werking getreden, die het bovendien mogelijk maakt om direct schadevergoeding te vorderen. De WAMCA voorziet ook in de mogelijkheid tot aanwijzing van een exclusieve belangenbehartiger (EB’ er). Een ander wezenskenmerk van een procedure onder de WAMCA is dat de procedure in principe wordt gevoerd op basis van het opt-out-principe. Dat betekent dat de aan te wijzen EB’er in principe alle tot de “nauw omschreven groep” benadeelde partijen vertegenwoordigt, tenzij een benadeelde partij verklaart niet te willen worden vertegenwoordigd door de EB’er. Met de WAMCA loopt Nederland (nog steeds) voorop, en is daarbij een van de weinige jurisdicties in Europa die de Richtlijn representatieve vorderingen ter bescherming van collectieve belangen van consumenten feitelijk heeft geïmplementeerd.

Het collectieve actie-team

Het collectieve acties-team van bureau Brandeis bestaat uit specialisten op het gebied van onder meer verbintenissenrecht, ondernemingsrecht, financieel recht, privacy  recht, mededingingsrecht en meer algemeen in collectieve procesvoering en afwikkeling van massaschade zaken.

Het team behandelt zaken in samenwerking met belangenbehartigers of met claim funders van collectieve acties. Ook treedt ons team op in class actions die hoofdzakelijk in andere jurisdicties, zoals de Verenigde Staten, worden gevoerd, maar die in Nederland uitlopers kennen. Denk aan getuigen die hier gehoord moeten worden, of het verlenen van bijstand aan in Nederland gevestigde geschade partijen. Ook heeft het team ervaring met het opstellen van funding agreements.

Ervaring

Wij zijn betrokken (geweest) bij onder meer de volgende collectieve actie dan wel massaschade zaken:

• Het dieselschandaal, waarin meerdere autofabrikanten, importeurs en dealers aansprakelijk zijn gehouden wegens de aanwezigheid van illegale manipulatie-instrumenten in verkochte dieselvoertuigen;
• Een collectieve actie tegen TikTok. Namens Stichting Massaschade en Consument zijn vorderingen tegen TikTok ingesteld met het doel om te verbieden dat in strijd wordt gehandeld met onder meer de privacywetgeving en om TikTok te veroordelen tot betaling van een schadevergoeding van ruim 6 miljard euro;
• We komen op voor Nederlandse internetgebruikers, die vertegenwoordigd worden door Stichting The Privacy Collective. Deze stichting procedeert tegen Oracle en Salesforce om schadevergoeding te krijgen voor de achterban, vanwege schending van hun privacy rechten;
• We treden op in meerdere kartelschade-zaken, waaronder begrepen in het Trucks kartel en het FX kartel;
• De allereerste zaak die in het openbare register voor collectieve acties in Nederland werd gepubliceerd en namens de stichting belangenbehartiging crediteuren BMA Nederland werd ingesteld;
• Institutionele beleggers, waaronder het Zuid Afrikaanse ambtenarenpensioenfonds PIC, tegen Steinhoff, een Zuid Afrikaans beursfonds, dat op grote schaal en jarenlang een verkeerde voorstelling van de financiële zaken had gegeven;
• Fortis Bank naar aanleiding van onjuiste informatie die Fortis in 2007 en 2008 aan de markt gaf over haar financiële risico’s die het gevolg waren van het aanhouden van grote beleggingen in portefeuilles met Amerikaanse subprime producten;
• De Dexia-affaire over de aansprakelijkheid voor financiële producten;
• Het pensioenfonds ABP en andere eisers tegen de Amerikaanse farmaceut Merck over beleggingsverliezen die het gevolg waren van het te laat openbaren van koersgevoelige informatie; en
• De Libor-affaire, over de manipulatie van Libor en Euribor-rentetarieven door een aantal banken waaronder Rabobank.

Daarnaast zijn de advocaten van bureau Brandeis betrokken (geweest) bij collectieve acties met een ideële inzet, zoals de zaak over het recht van de Britten in Nederland, met het oog op brexit, of van de Nederlandse Staat om data uit te wisselen met de Amerikaanse veiligheidsdiensten (Burgers tegen Plasterk) of voor Stichting Ukrainian Victims of War ter voorkoming van het ronselen van personeel ten behoeve van Rusland via digitale platforms in Nederland.

Ook adviseert bureau Brandeis funders van collectieve acties en geeft zij advies of second opinions over haalbaarheid en kansen van collectieve acties. Daarnaast denkt het team graag mee over het opzetten van collectieve acties, waaronder de op- en inrichting van een stichting, daarmee gerelateerde governance vraagstukken en book building.

Het class action-team van bureau Brandeis staat onder leiding van Wesley Vader. Hij is betrokken bij diverse class actions, geeft geregeld lezingen over class actions in Nederland en publiceert daarover.

Testimonials

Legal 500 (2024), waarin bureau Brandeis als een Tier 3 kantoor is gerankt:

‘The practice of bureau Brandeis specialises in class actions, which is a very important niche market that requires hard-core specialisation. The fact that they have chosen the claimants side despite it the lack of security with respect to success, profitability, reputation, turn-over and chances of winning by choosing this is of note. Bureau Brandeis is capable of pulling out the maximum of a class action case and – maybe even more importantly – show passion to win these hard cases. ’

‘bureau Brandeis is incredibly thorough in their representation. They are knowledgeable about the legal matters they pursue and are responsive to client communications.’

‘Outstanding skills and experience regarding class actions in The Netherlands. Pro-active, result drive approach. Clear customer communication. ’

Chambers & Partners (Europe Guide 2024)

“The firm has unique expertise and experience in this field. bureau Brandeis has a long track record as counsel to claim vehicles and assisting funders in class actions. More than any other firm, bureau Brandeis is involved as counsel to plaintiffs in proceedings under the WAMCA, the new Dutch regime for collective redress introduced in 2020. Currently, the firm is involved in several class actions, including in relation to the Diesel Fraud, the Truck Cartel and privacy violations. Key Clients: Truck Cartel Recovery Foundation, Diesel Emissions Justice Foundation, The Privacy Collective”