Mijn dochter van 8 vroeg voor en kreeg op pakjesavond een leugendetector. Niet een echte, heuse polygraaf waar haar ouders haar mee onder druk zouden kunnen zetten; maar een gevalletje van Intertoys. Ze had daarvan een reclame voorbij zien komen. Dochterlief was er dolblij mee. Eindelijk kon ze haar reclamedroom waar maken. Het cadeaupapier was dan ook koud opgeruimd of ze troonde mij mee aan tafel en we moesten het spel gaan spelen. Ik kreeg een onschuldige vraag die ik naar waarheid beantwoordde en het lampje ging groen branden. Waterdicht systeem dus, ze knikte tevreden. Maar toen was zij aan de beurt. Ik las een vraag op van het kaartje: “heb je wel eens iets door het toilet gespoeld dat je eigenlijk niet door het toilet mag spoelen?”. Je zag haar denken, o jé, nu ben ik de Sjaak. Dus ze biechtte eerlijk op, ja pap, dat heb ik wel eens gedaan. Prompt sprong het lampje op rood. Dus ik zei nee hoor, dat lieg je, je hebt het nooit gedaan. Ze werd heel boos, sprong overeind en riep, ja maar pap ik heb het echt gedaan. Ze pakte de leugendetector woest op en smeet hem in de hoek en heeft er verder niet naar om willen kijken.

Nu wil het geval dat ik op dit moment verdiept ben in het boek van René van Stipriaan: De Zwijger, over het leven van Willem van Oranje. Ik dacht altijd dat fake news een uitvinding was van Donald Trump, Thierry Baudet en Willem Engel. Nou mooi niet dus. Willem van Oranje heeft het uitgevonden. Wie boeken kon drukken, kon de waarheid manipuleren en dat deed van Oranje van harte. Hij loog dat het een lieve lust was en publiceerde zelfs denkbeeldige brieven van zijn vijanden, alles in een poging om het volk tegen die vijanden op te zetten en ze tot hun vijanden te maken. Het welbegrepen eigenbelang van De Zwijger werd geserveerd met een sausje van vaderlandslievendheid. Hij streed voor volk en vaderland en werd er en passant zelf niet minder van. En Willem kwam er mee weg. Hij werd echt de Prins van het land. Zelfs over zijn laatste woorden is het laatste woord nog niet gezegd. Heeft hij ze nu wel of niet uitgesproken: “Mijn god, ontferm u over mijn ziel, en over dit arme volk” zo zou hij hebben uitgeroepen toen Balthasar Gerards hem met een pistool om het leven bracht. Was er in die tijd een goed functionerende leugendetector geweest dan hadden we geweten of die woorden echt zijn uitgesproken. Het zal altijd een mysterie blijven, net als de vraag of mijn dochter nu wel of niet iets verbodens door het toilet heeft gespoeld.

Hans Bousie, Boekblad, 6 december 2021