Contracteren (3)

Hans Bousie
31 okt 2016

Waarover gaat een licentie overeenkomst eigenlijk? Die gaat over een werk. En met een werk bedoelen we in het boekenvak een boek. Zo noemen we het eigenlijk nog steeds, maar eigenlijk hebben we het over een verzameling rechten op een tekst. Wat voor rechten dat kunnen zijn besprak ik al in (1). En toch blijf ik het maar even gewoon een boek noemen.

Nu is het eenvoudig als er al een werk ligt met betrekking waartoe de uitgever en auteur een overeenkomst sluiten. Maar o zo vaak is er nog geen werk. Er is een auteur en die auteur heeft een idee en dat idee dat zou zo maar eens een boek kunnen zijn en dan gaat de fictie in boekenland haar gang. We doen net alsof een idee gewoon een boek wordt. Elke uitgever kent voorbeelden van ideeën die nooit een boek worden, maar we gaan er nu maar even van uit dat er op een gegeven moment een voldragen manuscript op het bureau ligt. Is dat dan het manuscript waar het contract over is gesloten? Je zou zeggen van wel. Maar toch is dat ook niet altijd zo. Immers bij nog te verschijnen boeken wordt vaak gewerkt met een “werktitel” en die titel kan in de loop van het schrijfproces nog veranderen. En zodra die titel gaat veranderen wordt het al mistig of we het nog wel over het zelfde manuscript hebben. Nog mistiger wordt het als de auteur braaf blijft volhouden een boek te schrijven met de overeen gekomen werktitel, maar ondertussen het boek waaraan hij schreef onder een andere titel uit brengt bij een andere uitgever.

Mag dat dan? Ja strikt genomen mag dat. Er is immers alleen een deal gesloten over het te schrijven werk met die titel. Kijk maar in het Modelcontract, daar staat in artikel 1: “De auteur verleent de uitgever met uitsluiting van zichzelf en alle anderen een licentie om het door de auteur vervaardigde / te vervaardigen werk, waarvan te titel luidt / voorlopig is vastgesteld op… te exploiteren…”. Doordat hier het woord “het” staat gaat het dus alleen over het boek met die titel. En dat is ook de bedoeling. Stel je maar voor dat je het woord “een” opneemt in plaats van “het”. Dan spreek je eigenlijk met elkaar af dat een volgend boek dat de auteur oplevert het boek is waarvoor je het contract sluit. Vertrouw je je auteur niet helemaal, maak er dan vooral “een” van in plaats van “het”.

Als we alle hobbels hebben genomen dan komt er het moment dat er persklare kopij wordt ingeleverd. Iedere uitgever zal met me eens zijn, dat in dat proces in de overgrote meerderheid van de gevallen door de auteur contractbreuk wordt gepleegd. Immers in het modelcontract staat opgenomen dat de auteur zich verbindt om de volledig persklare kopij uiterlijk op een bepaalde datum in handen van de uitgever te stellen. Uit de praktijk ken ik een voorbeeld van een vertaler die de deadline met 8 jaar overschreed. In theorie mag de uitgever de overeenkomst beëindigen als de auteur de deadline niet haalt, dat zie je in de praktijk echter maar zelden.

Tot slot komt in dit deel van het feuilleton dan nog de vraag aan de orde of de uitgever alles maar moet publiceren dat de auteur oplevert. Oei dat is een gevaarlijke. In het modelcontract staat de mogelijkheid opgenomen voor de uitgever om niet tot uitgave over te gaan, maar alleen dan als het werk “niet aan de redelijke verwachtingen” voldoet. En ja, zo komt het in de praktijk dus voor (zij het sporadisch) dat een uitgever een boek moet uitgeven dat hij eigenlijk niet (meer) wil uitgeven, op last van de rechter, die dan in zijn wijsheid heeft bepaald dat het in dat geval redelijk is om de uitgever te verplichten het boek uit te geven.

Naar
boven