Wat een mooie tweedeling liep er weer de afgelopen weken door de wereld. Zagen wij aan de ene kant de jongens van het snelle geld die werkelijk geen stuiver interesse hebben in het boek, dan stuitten wij aan de overkant al snel (als Bassie op Adriaan) op de absolute liefhebber, die met passie voor het vak een vlammend betoog weet te houden om nu juist dit speciale boek bij zijn klant aan te prijzen. De liefhebbers tegen de geldwolven. Voor wie de wereld op die manier indeelt is die ook wel heerlijk overzichtelijk. Door Amerikanen word je afgeluisterd, Marokkanen zijn crimineel en Amsterdammers hebben een grote bek. Langs deze tweedeling zijn de mannen van Polare geldwolven en hebben de vertegenwoordigers van het boekenvak die nog niet failliet zijn het bij het rechte eind, want zij houden van het vak en van het boek.

Nu acht ik de gemiddelde boekenvakker hoog. Ik zie mensen die bovengemiddeld intelligent lijken, ik zie liefhebbers en ik zie mensen met passie. Maar ik zie gelijktijdig oogkleppen, gelijkhebbers en mensen die het onderscheid tussen commercie en hondenpoep niet kunnen maken.

Ik werkte ooit bij Scheltema op het Koningsplein in Amsterdam op de juridische afdeling. Een van de boeken die we daar hadden staan was het “Persian-English Legal dictionary.” Toen ik bij Scheltema kwam werken, in 1989 stond het boek er al acht jaar op de plank. Al acht jaar! Waarom stond het er al zo lang, omdat het beneden de stand was van Scheltema om aan zoiets barbaars als een uitverkoop mee te doen en dus bleef het boek een plaats innemen in de kast. Op enig moment, zo ergens in 1993, zag ik op een zaterdag dat het boek verdomd verkocht was! Blijdschap was mijn deel. Eindelijk…Vier weken later echter zag ik tot mijn stomme verbazing het boek weer op de plank staan. Navraag bij mijn collega’s leverde het navolgende resultaat op: “Ja ik heb het bijbesteld, want ik vind dat dit boek op onze afdeling niet mag ontbreken”. Sic. Bij ons werd de gepassioneerde collega op de afdeling tenminste nog geflankeerd door commerciële bloedhonden als ondergetekende, die hoe gepassioneerd ook, toch ook rekening hielden met omloopsnelheid, terugverdientijd et cetera. Bij sommige andere afdelingen regeerden koningen in hun koninkrijkjes aan het Koningsplein en hun voornaamste criterium bij hun voorraad was of zij vonden dat een boek er moest zijn, niet of het ook werd verkocht.

Een dergelijke opstelling is in de boekwinkel van vandaag de dag niet meer voorstelbaar. Elk dubbeltje moet worden omgedraaid en bijbestellingen mogen alleen worden gedaan als de verwachting is dat het boek ook daadwerkelijk binnenkort verkocht gaat worden of als het werkelijk zo uitzonderlijk bijzonder is, dat de enkele aanwezigheid er van, je winkel al een bijzondere aantrekkingskracht oplevert. Diezelfde sfeer hangt er bij de uitgeverij. Slechts een enkele uitgever (in de categorie Van Oorschot) zal nog bewust aan kruissubsidiëring doen, het overgrote deel van de uitgevers maakt per boek een calculatie en past de oplage aan de te verwachten verkopen binnen zes weken na verschijning aan. In die zin is de markt van het boekenvak de afgelopen jaren in een rap tempo noodgedwongen gecommercialiseerd. En terecht. Zonder een gezonde financiële huishouding kom je er niet, hoeveel je ook van boeken houdt.

Kijken we nu naar de mannen van Polare, Paul Dumas voorop. Zij worden door de gelijkhebbers (en dat is iedere boekenvakker die nog niet failliet is) bij voorkeur neergezet als geldwolven die DUS geen passie voor het boek hebben. Nu heb ik mij de laatste tijd ook niet onbetuigd gelaten waar het gaat om mijn kritiek op de Polare-mannen, waaronder uitdrukkelijke commissaris Cor Molenaar. Maar die kritiek betreft dan voornamelijk het hebben van een grote bek, het vervolgens op diezelfde bek gaan, en het geven van de schuld aan anderen. Maar je hoort mij niet zeggen dat men bij Polare geen hart voor boeken zou hebben. Het grootste gedeelte van Polare immers wordt nog steeds bepaald door de boekverkopers die er werken. En wie weet heeft zelfs Paul Dumas thuis een welgevulde boekenkast. Zonder gevoel kun je geen boeken verkopen, zonder verstand evenmin.